Podjąć działalność gospodarczą wolno każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych w przepisach. Zatem każdy może wykonywać dowolną działalność, pod warunkiem, że nie ogranicza tego prawo. Ze względów bezpieczeństwa, ochrony interesów konsumentów i państwa istnieje obowiązek uzyskiwania zezwoleń i koncesji przy wykonywaniu niektórych rodzajów działalności (np. przy handlu bronią czy budowie autostrad). Nie można też, np. otworzyć gabinetu lekarskiego, nie mając odpowiednich uprawnień zawodowych. To samo dotyczy wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego, doradcy podatkowego, notariusza czy biegłego rewidenta. Decyzja o tym, co robić w ramach uruchamianej działalności gospodarczej, należy do Ciebie. Twoja firma może mieć charakter produkcyjny lub usługowy (handel też jest formą usługi). Działalność produkcyjna (wytwórcza) prowadzona jest głównie w przemyśle, pozostałe dziedziny gospodarki przede wszystkim opierają się na świadczeniu różnych usług.
Cholewki czy wafelki
Efektem działalności produkcyjnej jest produkt. W zależności od tego, co będziesz wytwarzać, w takim miejscu na rynku będzie działać Twoja firma. Gdy będziesz produkować np. cholewki czy obcasy, odbiorcami będą fabryki produkujące buty, natomiast gdy będziesz wytwarzać buty, odbiorcami będą już bezpośrednio klienci lub pośrednio hurtownie, albo sklepy obuwnicze.
Produkcją podstawową w zakładach odzieżowych są ubrania, a w zakładach cukierniczych wafelki i cukierki. Niemal w każdej firmie można dodatkowo produkować na własny użytek narzędzia, energię lub też wykonywać usługi remontowe. Taka wytwórczość to produkcja pomocnicza. Warto też pomyśleć o zagospodarowaniu pozostałości po produkcji i z powodzeniem sprzedać je na rynku. Np. z produkcji cholewek do butów zostają duże skrawki skóry, z których można wykonać paski do spodni - będzie to produkcja uboczna. Asortyment produkcji to zestaw wyrobów (i ewentualnie usług) produkowanych przez daną firmę - np. w firmie cholewkarskiej będą to cholewki, ale też paski do spodni, czy skórzane rękawiczki, a w firmie cukierniczej - wafelki, cukierki czy baton-smakołyk, wytwarzany z "odpadów" pierwotnych wyrobów. Na tych przykładach widać, jak może się zmieniać profil produkcji firmy - firma cholewkarska zaczynała od cholewek, chcąc jednak się rozwinąć, zaczęła produkować paski do spodni, a za jakiś czas może także wytwarzać rękawiczki.
Nieograniczony rynek usług
Usługi to pozaprzemysłowa działalność gospodarcza, mająca na celu bezpośrednie zaspokajanie potrzeb klientów. Można je podzielić na:
- materialne (produkcyjne), do których zalicza się np.:
* naprawy, remonty, konserwacje,
* łączność (np. firmy oferujące usługi telekomunikacyjne lub dostęp do Internetu),
* handel,
* transport (np. spedycja, korporacje taxi),
- niematerialne (nieprodukcyjne), do nich zalicza się:
* naukę (np. firmy farmaceutyczne opracowujące receptury nowych leków),
* oświatę (np. korepetycje, szkoły językowe, kursy),
* kulturę i sztukę (np. galerie, malowanie portretów, plakatów),
* administrację państwową, ochronę porządku publicznego,
* finanse, ubezpieczenia (np. biura rachunkowe, towarzystwa ubezpieczeniowe),
* ochronę zdrowia, opiekę społeczną, kulturę fizyczną (np. prywatne kliniki, kluby, siłownie).
W ostatnich latach rozwinęły się firmy świadczące usługi przez Internet, np. sklepy internetowe czy firmy funkcjonujące tylko wirtualnie. Cała ich działalność odbywa się w sieci, klienci nie mają z nimi bezpośredniego kontaktu. Przedsiębiorstwa te często nie mają nawet biur, choć naiwnością byłoby sądzić, że nie wymagają żadnego fizycznego miejsca do działania. Trzeba przecież gdzieś postawić komputer, a sklep internetowy musi mieć magazyn na sprzedawane towary, nawet jeśli cała działalność odbywa się w domu przedsiębiorcy. Musi on posiadać specjalistyczne umiejętności i stały dostęp do Internetu.
W działalności usługowej ważnym elementem jest udzielanie gwarancji, gdyż zapewnia ona klienta, że usługa jest dobrze wykonana, ma charakter trwały, a w razie wystąpienia usterki lub ujawnienia wady usuwa się ją bezpłatnie. Pracownicy firm usługowych powinni także służyć fachowym doradztwem, a często (krawiectwo, fryzjerstwo) pomagać klientom w podjęciu decyzji.
A może handel?
Działalność handlową możemy podzielić na:
* hurtową - polegającą na zakupie dużych ilości towarów u producentów (lub innych hurtowników) i zaopatrywaniu w nie handlu detalicznego lub innych odbiorców,
* detaliczną - polegającą na zakupie towarów i odsprzedawaniu ich bezpośrednim konsumentom.
Na rynku coraz częściej spotyka się firmy łączące działalność hurtową i detaliczną. I znów przykład z butami: przedsiębiorca może w dużych ilościach kupować buty u producenta i dalej sprzedawać je do sklepów obuwniczych - będzie to działalność hurtowa (hurt instytucjonalny). Może też kupować buty u producenta lub hurtownika i sprzedawać je bezpośrednio klientom - wówczas będzie to działalność detaliczna. Ale może też kupować duże ilości butów u producenta i sprzedawać je zarówno sklepom, jak i pojedynczym klientom, łącząc działalność hurtową i detaliczną, co w ekonomii nazywa się hurtem funkcjonalnym.
Nowoczesny handel wiąże się też coraz częściej z usługami transportowymi, np. z dostarczaniem nabytego towaru do domu.
Aby prowadzić działalność handlową:
1. musisz mieć odpowiednio wyposażony lokal (np. sklep) lub miejsce (np. wynajęte lub wykupione na bazarze czy targu),
2. musisz nawiązać współpracę z hurtownikami lub producentami,
3. musisz mieć magazyn i środek transportu (gdy sam będziesz dowozić towar) lub umowy z dostawcami, którzy towar dostarczą,
4. jeżeli przepisy tego wymagają - np. przy sprzedaży alkoholu lub prowadzeniu apteki - musisz otrzymać koncesję lub zezwolenie,
5. musisz kupić kasę fiskalną i urządzenia niezbędne do sprzedaży określonych produktów (np. lodówkę).
Siła tkwi w różnorodności
Obserwując uważnie rynek nietrudno zauważyć, że coraz więcej firm nie poprzestaje na jednym - łączą produkcję z handlem, handel z usługami, produkcję z usługami lub produkcję z handlem i usługami. Przykładowo, w wielu zakładach fryzjerskich z powodzeniem sprzedaje się kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji włosów, piekarz dostarcza bułki odbiorcom i sprzedaje wypieki w firmowym sklepie przy piekarni. Szewc może robić w warsztacie buty, sprzedawać je klientom i przy okazji naprawiać obuwie. Wszystko to zwiększa jego szansę utrzymania się na rynku. Szewc produkujący, sprzedający i naprawiający obuwie może z czasem tak rozwinąć działalność, że będzie musiał zatrudnić jednego lub kilku pracowników, zwiększyć produkcję i nawiązać nowe kontakty handlowe.
Rozpoznaj rynek
Sukces firmy w dużej mierze będzie zależał od miejsca prowadzenia działalności. Konieczne jest zatem rozpoznanie, ile firm w danej dziedzinie już działa na wybranym przez Ciebie terenie, czy rynek jest nasycony, a więc, czy klienci potrzebują tego, co nowy przedsiębiorca chce im zaoferować. Wybierając sektor działalności, powinieneś zacząć od zebrania informacji o swoim otoczeniu (miejscu, gdzie firma będzie działała).
Niezwykle ważna jest też wiedza i rozpoznanie ogólnej sytuacji gospodarczej kraju - jakie branże obecnie są dochodowe, które są stabilne, a które dopiero się rozwijają, czyli, w co warto inwestować, a które branże omijać? Pomocny może być w tym "Biuletyn Statystyczny" wydawany co miesiąc przez Główny Urząd Statystyczny. Powinieneś też czytać prasę tematyczną i śledzić telewizyjne informacje gospodarcze, czy też - jeśli masz taką możliwość - przeglądać tematyczne strony internetowe.
Możesz również obserwować panujące na rynku trendy. Ostatnio rozwinęły się, np. kawiarenki internetowe, punkty kserograficzne czy puby. Rynek jest chłonny, a możliwości konkurowania - duże. Dlatego warto przyjrzeć się dokładnie tym usługom i produktom, na które jest popyt, ponieważ w taki rynek z powodzeniem można wejść.
Szczególną uwagę powinieneś zwrócić na sytuację na rynku lokalnym. Branże, które upadają i są niedochodowe w jednym regionie, mogą być bardzo dochodowe i przyszłościowe na terenie, na którym chcesz działać. Wszystko zależy od lokalnej specyfiki. Wiadomo, że Mazury to biedny region, ale latem przyciąga wielu turystów. Może więc warto zainwestować tam w turystykę?
Oprócz przyglądania się ogólnym tendencjom gospodarczym, powinieneś przeprowadzić szczegółową analizę rynku lokalnego i jego potrzeb. Najpierw warto ustalić, jakie potrzeby nie są na nim zaspokojone i czy prowadząc własną działalność, możesz wejść w tzw. niszę rynkową. Sukces w działalności gospodarczej to właśnie zaspokajanie potrzeb konsumentów (odbiorców, klientów czy nabywców), zwłaszcza tych nowo odkrytych. Pomoże w tym badanie rynku. Duże firmy mogą w tym celu wynająć doradców (firmy konsultingowe), zajmujące się badaniem rynku zawodowo i profesjonalnie. Wykorzystują one skomplikowane i specjalistyczne metody - ankiety, badania panelowe, testowe czy eksperymentalne. Ale jeśli chcesz otworzyć sklep spożywczy, czy zakład szewski, badanie rynku takimi metodami nie jest potrzebne - wystarczy wnikliwa i świadoma obserwacja, która pozwoli Ci ocenić szanse wejścia na rynek z produktem lub usługą.
Ważna dobra lokalizacja
Wybór miejsca wykonywania działalności gospodarczej zależy głównie od jej charakteru, tzn. rodzaju i rozmiaru oraz warunków potrzebnych do jej prowadzenia. Z kolei charakter tej działalności wiąże się z lokalizacją (istnieje tu zatem swoiste sprzężenie zwrotne).
Najwięcej uwagi i starań trzeba poświęcić obiektom produkcyjnym (muszą się w nich zmieścić wszystkie niezbędne maszyny i narzędzia). Ich wielkość, usytuowanie i wyposażenie są ściśle związane z rozmiarem i rodzajem produkcji. Ważne jest także określenie warunków otoczenia, w którym będzie znajdował się lokal firmy. Musisz zwrócić uwagę na połączenia komunikacyjne z miejscami, gdzie mają siedziby dostawcy, a zwłaszcza odbiorcy. Hurtownię możesz z powodzeniem uruchomić poza miastem. Po pierwsze - będzie to tańsze, a po drugie - dostawcy nie będą musieli przebijać się przez miejskie korki. Z kolei przy działalności na mniejszą skalę warto rozważyć, czy konieczny jest oddzielny lokal, czy też można ją prowadzić w mieszkaniu.
Przy wyborze lokalizacji powinieneś też pamiętać o sprawach związanych z ochroną środowiska - ważne jest to, czy firma nie będzie uciążliwa dla mieszkańców, czy nie będzie zbyt hałaśliwa i czy jej produkcja nie spowoduje np. nieprzyjemnych zapachów.
Poznaj odbiorców
Następny krok polega na ustaleniu, kim są potencjalni klienci - czym się zajmują, w jakim są wieku, jakiej płci, jaką mają sytuację finansową, gdzie mieszkają i jakie są ich zwyczaje dotyczące zakupów. Te informacje są niezwykle ważne przy wyborze planowanej działalności gospodarczej. Jeżeli zamierzasz otworzyć księgarnię z podręcznikami i lekturami szkolnymi, to ich głównym odbiorcą będą uczniowie. Powinieneś więc zastanowić się, czy w okolicy, w której ma działać ten sklep, mieszka dużo dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Z kolei potencjalnymi klientami warsztatu samochodowego będą posiadacze aut, natomiast sklep drogeryjny będzie miał bardziej zróżnicowanych klientów, choć prawdopodobnie częściej będą tam zaglądały kobiety niż mężczyźni.
Musisz też zastanowić się, czy produkt, który będziesz oferował, jest ludziom potrzebny stale, czy tylko co pewien czas. Czym innym jest przecież sklep spożywczy, gdzie kupuje się codziennie, ale za nieduże kwoty, a czym innym sklep z garniturami, gdzie ruch jest mniejszy, ale ceny wysokie. Bardzo ważnym elementem charakteryzującym klientów jest ich zamożność. Osoba w ciężkiej sytuacji finansowej nie będzie wydawać pieniędzy na rzeczy zbędne, bez których może - czy wręcz musi - się obejść. W związku z tym otwarcie w niezamożnym regionie sklepu z komputerami, ekskluzywną biżuterią, czy nawet z telefonami komórkowymi to raczej chybiony pomysł. Ale już wypożyczalnia kaset wideo może być pomysłem na tanią rozrywkę.
Po sporządzeniu charakterystyki klientów musisz ustalić, w jaki sposób obecnie zaspokajane są ich potrzeby. Pomoże to określić skalę ich zapotrzebowania, czy poziom potencjalnego popytu. Być może będą oni woleli mniejszy sklepik, którego obsługę już dobrze znają i ufają jej. Ale może być i tak, że kolejny sklep spożywczy przyda się, bo osiedle mieszkaniowe się rozwija, a klientom zależy na zakupach bez kolejek.
Dobrze rozeznaj konkurencję
Badając rynek, powinieneś też zaobserwować, ilu nabywców mają firmy konkurencyjne, oferujące podobne produkty lub usługi. Oceniając konkurencję musisz najpierw ustalić, gdzie mieszczą się najbliżsi i najwięksi konkurenci oraz w jakim stopniu zaspokajają oni potrzeby lokalnego rynku. Ważne jest określenie i zestawienie podobieństw oraz różnic między Twoją firmą, a firmami konkurencyjnymi. Koniecznie musisz też wziąć pod uwagę fakt, że dopiero startujesz, a konkurencja już działa. Może mieć ona stałych klientów, którzy nie będą skłonni zmieniać dostawcy usług czy towarów.
Kiedy już poznasz teren na którym chcesz działać, rynek, klientów, a także konkurencję, powinieneś zastanowić się nad podażą, popytem i ceną, czyli nad tym, ile ludzie mogą kupić i co więcej możesz im zaoferować.
Podsumowaniem wyników badań rynku powinno być ustalenie wysokości własnych obrotów oraz określenie efektywności planowanej działalności, czyli po prostu tego, ile chcesz zarobić na swojej działalności. Czy chcesz podbijać rynek krajowy jako duża, stabilna firma, czy też zadowolisz się małą, lokalną działalnością. Niezależnie jednak od planów musisz być ostrożny i cierpliwy. Początki zawsze są trudne i nie od razu przynoszą wielką fortunę.
Tekst udostępniony przez serwis www.1praca.gov.pl
Jest to strona rządowego programu aktywizacji bezrobotnej młodzieży "Pierwsza Praca". Znajdziecie tu informacje o stażach, przygotowaniu zawodowym, dotacjach przy zakładaniu własnej działalności, stypendiach, praktykach, europejskich rynkach pracy i edukacji, wolontariacie oraz adresy ważnych dla Was instytucji.
poleca:
