Przestępczość gospodarcza zagrożeniem dla stabilności firmy

Umowa wykonana, miliony na fakturach, a "życzliwy" kontrahent ogłasza upadłość przed opłaceniem należności… Ten czarny scenariusz staje się codziennością w polskich firmach. Bez rozpoznania otoczenia biznesowego tworzymy nieuczciwym kontrahentom żyzny grunt do uprawiania przestępstwa naszym kosztem. Korzystając z wywiadu biznesowego, zminimalizujemy zagrożenia płynące ze strony podstępnych partnerów. Oto kilka rad, jak ustrzec się przed sytuacjami, które mogą podważyć stabilność, a nawet byt firmy.

Białe kołnierzyki w białych rękawiczkach

Współcześnie oszuści zmienili metody działania, wymienili pistolet na laptop, a więc działają niejako w "białych rękawiczkach", pod przykrywką legalności. Przestępstwo gospodarcze stało się znacznie bardziej popularne niż kryminalne, gdyż dość łatwo je popełnić, ale znacznie trudniej wykryć. To największe niebezpieczeństwo dla stabilności firmy, która nieopatrznie wplącze się w taki mariaż. - Przestępstwo gospodarcze balansuje na granicy znamion przestępstwa i sporu cywilnoprawnego - tłumaczy Kazimierz Turaliński, ekspert ds. bezpieczeństwa gospodarczego oraz wykładowca na studiach podyplomowych "Strategiczny wywiad biznesowy" w Akademii Leona Koźmińskiego. Jeżeli sprawą zajmuje się sąd cywilny, pokrzywdzony ma małe szanse na zadawalające rozwiązanie. - Wyrok w tej jednostce nie przynosi zazwyczaj rozwiązania, gdyż nieuczciwe podmioty, które dokonały malwersacji środków finansowych, ogłosiły upadłość w zgodzie z przepisami prawa. Natomiast ich aktywa przepływają do nowo powstałych przedsiębiorstw, które są elementem oszustwa - analizuje ekspert. Te praktyki są szczególnie widoczne w branży: deweloperskiej, nieruchomości, budownictwa drogowego czy usług bankowych oraz parabankowych.

Jak się ustrzec przed takimi praktykami? - Przestępczość ekonomiczna nie jest twórcza - mówi Kazimierz Turaliński. Zwykle opiera się na kilkunastu sprawdzonych scenariuszach oszustw. - Podobnie jak przestępcy wciąż stosują metodę "na wnuczka", tak tzw. "białe kołnierzyki" operują kilkoma sposobami fikcyjnego budowania swej pozornej wiarygodności, wprowadzania kontrahenta w nieuczciwy kontrakt, aż do nielegalnego rozdysponowania zgromadzonych wspólnie środków inwestycyjnych - objaśnia Kazimierz Turaliński.

Po ciemnej stronie biznesu

Zjawisko przestępczości gospodarczej nasila się z roku na rok. Skala problemu jest ogromna. Roczna ilość dokonanych przestępstw gospodarczych oscyluje od ok. 500 tys. do miliona przypadków - jeśli uwzględnimy liczbę nieobjętą przez statystyki policyjne. - Bardzo często organa ścigania nie są w stanie podjąć skutecznych działań z uwagi na dysproporcję środków. Policjanci nie dysponują zazwyczaj odpowiednim funduszem, aby skonsultować się z fachowcem czy odwiedzić wszystkich świadków i spisać ich zeznania. Nieuczciwych biznesmenów reprezentują zaś najlepsi prawnicy i ekonomiści - tłumaczy Kazimierz Turaliński. Natomiast spór na drodze cywilnoprawnej może toczyć się w sądzie nawet przez 3 lata aż do uprawomocnienia wyroku. Po tym czasie, z uwagi na długofalowe załamanie płynności finansowej, pokrzywdzony przedsiębiorca zwykle nie jest w stanie odwrócić poniesionych strat. - Dlatego kluczową rolę w zmiennym i dynamicznym środowisku biznesu odgrywa nie represja - ściganie przestępców, lecz prewencja - eliminowanie zagrożenia już na etapie podpisywania kontraktu - kwituje ekspert. Dzięki narzędziom wywiadu gospodarczego nie uwikłamy się w niszczące ekonomicznie i wizerunkowo relacje.

Strategiczna rola wywiadu biznesowego

Prewencja ma ogromne znaczenie dla długofalowych interesów firmy. Świadczy o dojrzałości danej organizacji. Dlatego warto zatrudnić w swoim przedsiębiorstwie osoby wykwalifikowane w zakresie wywiadu biznesowego, które będą podejmować działania mające na celu ochronę dobrobytu placówki, a w razie potrzeby służyć radą w sprawie słuszności planowanych inwestycji czy nawiązywania współpracy z określonymi kontrahentami. Nieustannie rośnie zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie, gdyż jest już znacznie większa świadomość zagrożeń z tytułu przestępstw gospodarczych. Niepowodzenie przedsiębiorstwa na rynku wynika zazwyczaj z zaniechania weryfikacji potencjalnego kontrahenta. Każdy biznesmen ma swoją historię. - Ludzie nie stają się nieuczciwi z dnia na dzień. To wiedza podstawowa dla każdego, kto pragnie zgłębić tajniki wywiadu biznesowego. Wiarygodność partnera biznesowego można sprawdzić chociażby, analizując jego KRS. - Świeżo zarejestrowana spółka, kadra bez doświadczenia i życiorysów zawodowych, mały kapitał zakładowy - to alarmujący sygnał, podważający wiarygodność firmy. Jeśli ktoś jest oszustem gospodarczym, to posiada doświadczenie w tym względzie. Często na początku swojej drogi ma nawet kilka potknięć - dodaje ekspert. Bez takiej analizy bardzo łatwo można ulec mirażowi wiarygodności płatniczej (DSS, Hydrobudowa, Amber Gold), który nie ma nic wspólnego z rzeczywistą wypłacalnością. Dlatego tak ważna jest czujność, wyrażająca się w identyfikowaniu wrogich działań konkurencyjnych, tak żeby nie uwikłać się w nieuczciwy układ, który może doprowadzić do straty płynności finansowej. Przygotowanie do obrony przed najczęstszym zagrożeniem zwykle gwarantuje bezpieczeństwo przedsiębiorcy.

Informacja to jeden z najbardziej pożądanych towarów XXI wieku. Posiadanie odpowiedniej wiedzy o otoczeniu rynkowym sprawia, że mali i wielcy przedsiębiorcy stają się równymi partnerami w biznesie. Unikając weryfikacji kontrahenta, zdajemy się wyłącznie na jego dobrą wolę. Pozyskane w porę wiadomości pozwolą wykryć zarówno próbę oszustwa, jak i błąd w biznesplanie kontrahenta. Przedsiębiorca, który dba o swój interes, powinien świadomie korzystać z możliwości wywiadu biznesowego, stanie się wówczas bardziej wiarygodny na rynku.

***

Kazimierz Turaliński - ekspert ds. bezpieczeństwa i wywiadu gospodarczego, od 2000 roku związany z komercyjnym sektorem ochrony, detektywistyki i obsługi prawnej. Studiował ekonomię w specjalizacji podatkowej, nauki polityczne w specjalizacji międzynarodowych stosunków politycznych oraz prawo, aktualnie pracuje nad rozprawą doktorską poruszającą rolę wywiadu gospodarczego w zwalczaniu przestępczości ekonomicznej. Autor programów szkoleniowych i publikacji prawno-ekonomicznych, w tym podręczników uniwersyteckich: "Wywiad gospodarczy i polityczny" oraz "Windykacja gospodarcza", a także książek dot. przestępczości zorganizowanej i ekonomicznej, m.in.: "Jak kraść? Podręcznik złodzieja", "Przestępczość zorganizowana w III RP" oraz "Przestępstwa skarbowe - podatek VAT". Obecnie wykładowca w Akademii Leona Koźmińskiego na studiach podyplomowych "Strategiczny wywiad biznesowy".