Czy faktycznie każdy pracownik jest ważny?
Dział: praca.studentnews.pl
Są najczęściej ostatnią grupą pracowników, której oferuje się wsparcie zawodowe, często nie posiadają podstawowych umiejętności poruszania się po rynku pracy i planowania swojej ścieżki zawodowej. Dodatkowo brak jest instytucji oferujących im bezpłatną pomoc w rozwoju kompetencji i ofert szkoleniowych dostosowanych do specyficznych deficytów kompetencyjnych.
Tą właśnie definicją sytuacyjną można scharakteryzować sytuację osób o niskich kwalifikacjach na polskim rynku pracy. Dotychczas brak było inicjatyw, które uwzględniałyby specyficzne potrzeby tej grupy pracowników. Z drugiej strony nie prowadzono również działań, które uświadomiłyby pracodawcom potencjalne korzyści z inwestowania w podwyższanie kwalifikacji pracowników niewykwalifikowanych.
Stąd pomysł i potrzeba projektu szkoleniowo – doradczego „Każdy pracownik jest ważny – podnoszenie kompetencji pracowników o niskich kwalifikacjach” realizowanego jest przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Jego pierwszym etapem było reprezentatywne badanie realizowane na zlecenie PARP, w którym zdiagnozowana została sytuacja osób o niskich kwalifikacjach na Polskim rynku pracy. Procedura badawcza składała się z kilku etapów, pozwalających na oszacowanie kwestii ilościowych i jakościowych. W badaniu uwzględnione zostały następujące perspektywy:
* perspektywa pracodawców
* perspektywa pracowników o niskich kwalifikacjach
* perspektywa przedstawicieli instytucji rynku pracy.
Kto w oczach pracodawców jest pracownikiem o niskich kwalifikacjach?
Pierwszym spontanicznym skojarzeniem związanym z pracownikiem o niskich kwalifikacjach jest niskie wykształcenie, na które wskazywało 48% badanych pracodawców. Na drugim miejscu wskazywany jest brak doświadczenia lub niewielkie doświadczenie zawodowe (16%) a następnie brak zawodu (10%). Dość często pracownik o niskich kwalifikacjach kojarzony jest także z brakiem umiejętności i brakiem kwalifikacji (po ok. 10%).
Na potrzeby realizowanego na zlecenie PARP projektu przyjęto definicję, zgodnie z którą pracownikiem o niskich kwalifikacjach jest osoba o wykształceniu niepełnym podstawowym, podstawowym lub gimnazjalnym. W wyniku dalszych analiz definicję pracownika o niskich kwalifikacjach poszerzono o wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz średnie ogólnokształcące.
Ilu jest na rynku polskim pracowników o niskich kwalifikacjach?
Jak pokazują przeprowadzone za zlecenie PARP badania średni udział procentowy pracowników o niskich kwalifikacjach w przedsiębiorstwach wynosi 49%. Grupę tę stanowią przede wszystkim osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (24%) i średnim ogólnokształcącym (21%). Niski jest natomiast odsetek osób z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym (4%).
Gdzie pracują pracownicy i niskich kwalifikacjach?
Branżami o największym nasyceniu pracownikami o niskich kwalifikacjach są: górnictwo, transport, hotele i restauracje, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe, działalność usługowa, indywidualna, komunalna i pozostała oraz handel hurtowy i detaliczny. W tych grupach udział pracowników o niskich kwalifikacjach waha się w przedziale od 55% do 61%. Najmniejszym zainteresowaniem grupą pracowników o niskich kwalifikacjach odznaczają się: pośrednictwo finansowe, edukacja, administracja publiczna, ochrona zdrowia i obsługa nieruchomości (14%-36%).
Struktura wiekowa pracownicy o niskich kwalifikacjach
Blisko połowa pracowników o niskich kwalifikacjach znajduje się w przedziale wiekowym pomiędzy 25 - 44 lata (49%) a co trzeci pracownik jest w wieku od 45 do 60 lat (33%). Struktura wiekowa pracowników o niskich kwalifikacjach jest więc zasadniczo zbliżona do struktury ogółu pracowników.
Struktura próby – wiek respondentów
Długość zatrudnienia
Badani pracownicy o niskich kwalifikacjach posiadają dość długie doświadczenie zawodowe. Przeciętny okres kariery zawodowej wyniósł 16 lat. W tym czasie pracownik o niskich kwalifikacjach pracował średnio w trzech zakładach pracy, przy czym przez ok. 8 ostatnich lat pracuje w obecnym miejscu pracy.
Zarobki pracowników o niskich kwalifikacjach
Przeprowadzone badania pokazały również, że większość pracowników o niskich kwalifikacjach zarabia poniżej średniej. Ponad dwie trzecie (70%) badanych uzyskuje wynagrodzenie netto w kwocie poniżej 2001 złotych. W szczególnie niekorzystnej sytuacji dochodowej znajdują się osoby o najniższym poziomie wykształcenia. Trzy czwarte z nich uzyskiwało zarobki poniżej 2000 złotych netto, z czego 37% nie przekraczało progu 1000 złotych.
Zmiana miejsca pracy
Pracownicy o niskich kwalifikacjach relatywnie rzadko myślą o zmianie miejsca zatrudnienia. Zaledwie nieco ponad jedna piąta z nich stwierdziła, że nie wiąże swojej przyszłości zawodowej z obecnym miejscem pracy. Jest to częściowo związane z przeszłymi doświadczeniami - około połowy pracowników o niskich kwalifikacjach dotknął problem bezrobocia a obawy przed utratą pracy wyraziło 36% pracowników o niskich kwalifikacjach. Badania potwierdziły również, że wcześniejsze negatywne doświadczenia rynku pracy przekładają się na ocenę obecnego poziomu stabilizacji zawodowej.
Jako powód pozostania w aktualnym miejscu pracy obok powodów finansowych wskazywane są właśnie powody mające związek z niekorzystną percepcją rynku pracy (17%) oraz niską oceną własnych szans na znalezienie pracy 21%.
Awans praktycznie niemożliwy
Sytuacją, w którą często spotykają się pracownicy o niskich kwalifikacjach, jest bariera awansu zarówno poziomego i pionowego. Przeprowadzone badania pokazały, że w okresie ostatnich 12 miesięcy zaledwie 3% badanych pracowników zmieniło stanowisko na wyższe w hierarchii. Tylko 4% otrzymało większe uprawnienia decyzyjne i zbliżona liczebnie grupa zmieniła stanowisko na równorzędne. Również nieliczne bo blisko 3% grono pracowników o niskich kwalifikacjach spodziewało się zmiany własnej sytuacji zawodowej w okresie najbliższych 12 miesięcy.
Praca w wyuczonym zawodzie – rzadko spotykana
Przeprowadzone na zlecenie PARP badania pokazują, że dwie trzecie pracowników o niskich kwalifikacjach nigdy nie pracowało w wyuczonym zawodzie. Taką możliwość mieli zazwyczaj starsi respondenci. Wśród młodszych absolwentów zasadniczych szkół zawodowych niemal połowa dokonała zmiany zawodu, a co piąty nigdy nie pracował w wyuczonym zawodzie.
Pracownicy o niskich kwalifikacjach w oczach pracodawców
Pracodawcy na ogół są zadowoleni z pracy wykonywanej przez pracowników o niskich kwalifikacjach. Pozytywną opinię wyraziło 56% ankietowanych, ale tylko 11% zdecydowanie pozytywną. Większość ankietowanych pracodawców (75%) dostrzega sens szkoleń pracowników o niskich kwalifikacjach, które, ich zdaniem, służą poprawie wydajności i przyczyniają się do lepszego wykonywania pracy. Pracodawcy pozytywnie odnosili się do inicjatywy szkoleń pracowników o niskich kwalifikacjach - jednak tylko wówczas, gdy były one przedstawiane jako bezpłatne. Przy założeniu niewielkiej nawet odpłatności w realizowanych na zlecenie PARP badaniach występował znaczny spadek zainteresowania szkoleniami, niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa i osiąganych obrotów.
Odsetek pracodawców zainteresowanych skierowaniem pracowników o niskich kwalifikacjach na dedykowane im szkolenia
Czy pracownicy o niskich kwalifikacjach są zainteresowani zmianą swojej sytuacji?
Pracownicy o niskich kwalifikacjach uważają, że wyższe wykształcenie niż posiadane obecnie byłoby czynnikiem zwiększającym ich szanse na lepszą pracę. Mimo wysokiej deklarowanej rangi wykształcenia większość badanych pracowników nie wykazuje potrzeby podnoszenia swoich kwalifikacji.
Sens szkoleń badani dostrzegają tylko wówczas, gdy przekładają się one na natychmiastowe korzyści - najczęściej znalezienie lepszej pracy, ale też awans lub podwyżkę. Postawa taka jest poważnym ograniczeniem aspiracji edukacyjnych – pracownicy nie decydują się na udział w szkoleniach, bo nikt nie jest w stanie dać im gwarancji, że w jego efekcie nastąpi poprawa sytuacji zawodowej. Postawa pracowników wobec podnoszenia kwalifikacji w miejscu pracy polega na oczekiwaniu na propozycje składane przez pracodawcę. Zdawanie się na inicjatywę pracodawcy wynika jednak z nieumiejętności wyboru celów zawodowych i szkoleniowych oraz z braku umiejętności diagnozy własnych kompetencji.
Czy warto jest więc szkolić pracowników o niskich kwalifikacjach?
Mimo, że pierwsza odpowiedź może nie być pozytywna warto podjąć taką próbę rozpoczynając od szkoleń nie tylko zawodowych ale również szkoleń miękkich i interpersonalnych wspartych doradztwem zawodowym. Zaoferowanie osobom o niskich kwalifikacjach takiego zestawu szkoleń może pomóc w lepszym uświadomieniu sobie posiadanych umiejętności i kwalifikacji zawodowych, jak również przyczynić się do podjęcia starań o ich uzupełnienie.
Szczególnie w sytuacji, kiedy w Polsce niedopasowanie jakości kadr do wymagań gospodarki uznawane jest przez część ekspertów za główny czynnik ograniczający wzrost zatrudnienia w Polsce i może stanowić istotny czynnik spowalniający wzrost gospodarczy. Rozwiązaniem które nasuwa jako pierwsze jest podniesienie poziomu kwalifikacji osób o niskim poziomie wykształcenia zarówno kwalifikacji zawodowych, jak i społecznych.
Realizowany projekt doradczo – szkoleniowy będzie miał charakter pilotażowy.
W projekcie realizowane będą dwa komponenty, których cechą różnicującą są odbiorcy wsparcia:
w komponencie 1 będą to pracodawcy zatrudniający pracowników o niskich kwalifikacjach (50 pracodawców) oraz 500 pracowników, kierowanych przez nich na szkolenia,
w komponencie 2 będzie 500 pracowników o niskich kwalifikacjach, którzy będą mogli podjąć decyzję o udziale w szkleniu samodzielnie, często bez wiedzy pracodawcy.
Zarówno w komponencie 1, jak i w komponencie 2 przewidziane są szkolenia zawodowe i szkolenia podnoszące umiejętności społeczne pracowników o niskich kwalifikacjach.
źródło: nf.pl
ostatnia zmiana: 2016-09-02
poleca:
