Młodzi i rynek pracy: elastyczne formy zatrudnienia jako nowa rzeczywistość

Z raportu EY „Giglike: GigBarometr 2024” wynika, że rosnące znaczenie elastycznych modeli zatrudnienia to trwały trend, który redefiniuje sposób, w jaki myślimy o pracy. Freelancing, samozatrudnienie czy działalność w ramach gig economy stały się realną alternatywą dla tradycyjnych umów o pracę, szczególnie dla młodych ludzi.

Według raportu, elastyczność rynku pracy w Polsce wzrosła do poziomu 5,1 punktu w skali dziesięciopunktowej, w porównaniu z 4,5 punktu w roku 2023. Co trzecia firma (37%) prognozuje, że znaczenie elastycznych form współpracy znacząco wzrośnie w ciągu najbliższych 12 miesięcy. To pozytywny sygnał dla młodego pokolenia, które coraz częściej stawia na autonomię zawodową, rozwój własnej marki oraz elastyczność w wykonywaniu obowiązków. Z danych badania wynika, że dla niezależnych profesjonalistów (tzw. GIGerów) kluczowe są: poczucie satysfakcji finansowej (57%), dowolność miejsca i czasu pracy (45%) oraz możliwość samodzielnego zarządzania swoją ścieżką zawodową (35%).

Sprzedaż bezpośrednia daje szansę na budowanie mikroprzedsiębiorczości, rozwój kompetencji oraz zdobywanie doświadczenia w realnym kontakcie z klientem. To szczególnie istotne dla młodych osób, które chcą uczyć się biznesu w praktyce, a nie tylko w teorii. Model ten wyróżnia się niską barierą wejścia oraz dużą elastycznością działania, co pozwala na dopasowanie aktywności zawodowej do własnych możliwości czasowych i osobistych. Taka forma pracy rozwija nie tylko umiejętności sprzedażowe, ale także uczy samodzielności, odpowiedzialności i zarządzania własnym rozwojem zawodowym, które są kluczowe w zmieniającym się świecie pracy.

Młodzi na rynku pracy — wyzwania, które wymagają odpowiedzi

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, stopa bezrobocia wśród osób w wieku 15–24 lata w Polsce w 2024 roku wynosiła około 12%. Oznacza to, że młodzi nadal napotykają liczne bariery w wejściu na rynek pracy. Brak doświadczenia, ograniczone możliwości podjęcia elastycznego zatrudnienia w trakcie nauki, a także niedostateczna oferta praktycznych szkoleń biznesowych utrudniają start w dorosłe życie zawodowe.

„Młodzi ludzie coraz częściej poszukują możliwości zdobycia doświadczenia zawodowego w sposób, który pozwala im godzić naukę z pierwszymi krokami na rynku pracy. Elastyczne modele zatrudnienia, takie jak freelancing, samozatrudnienie czy sprzedaż bezpośrednia, odpowiadają na te potrzeby, oferując rozwój kompetencji, które są cenione przez pracodawców, zwłaszcza w obszarach takich jak komunikacja, negocjacje, organizacja pracy czy odpowiedzialność za realizację powierzonych zadań. Kluczowe jest, by młodzi mieli dostęp do takich rozwiązań, które nie tylko dają im możliwość zarobku, ale również realnie przygotowują do funkcjonowania na rynku pracy” — zauważa prof. Jacek Męcina, Doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan

W raporcie badawczym „Student w pracy 2024” przygotowanym przez agencję SW Research wśród studentów wynika, że ponad połowa respondentów (54%) pracuje na podstawie umowy zlecenia, podczas gdy jedynie co piąty zatrudniony jest na umowę o pracę na czas nieokreślony. Tylko 4 na 10 studentów deklaruje wykonywanie pracy w pełnym wymiarze godzin. Wyniki te wskazują na wyraźną potrzebę elastycznych form zatrudnienia wśród młodych osób, które łączą aktywność zawodową z edukacją.

Sprzedaż bezpośrednia jako szkoła przedsiębiorczości dla młodego pokolenia

Sprzedaż bezpośrednia to sektor, który w Europie ma już ugruntowaną pozycję jako przestrzeń do rozwoju mikroprzedsiębiorczości. Z danych Seldia – European Direct Selling Association wynika, że aż 68% osób działających w tym modelu traktuje go jako dodatkowe źródło dochodu, a 60% poświęca na tę działalność mniej niż 8 godzin tygodniowo. Co więcej, 80% osób zaangażowanych w sprzedaż bezpośrednią stanowią kobiety, dla których ten model często jest sposobem na łączenie aktywności zawodowej z innymi obowiązkami.

„Dla wielu młodych ludzi sprzedaż bezpośrednia jest pierwszym krokiem w świecie biznesu. To model, który pozwala nie tylko zarabiać, ale przede wszystkim zdobywać wiedzę o rynku, uczyć się negocjacji, organizacji pracy i planowania działań. Te kompetencje są bezcenne na każdym etapie kariery zawodowej. Co istotne, sprzedaż bezpośrednia pozwala budować własną markę osobistą, rozwijać umiejętności interpersonalne i kształtować postawy przedsiębiorcze, które w obecnych realiach rynku pracy stają się coraz bardziej pożądane przez pracodawców. To praktyczna szkoła prowadzenia działalności gospodarczej, w której kluczową rolę odgrywa własna inicjatywa, zaangażowanie oraz etyka działania” — podkreśla Tomasz Muras, prezes Polskiego Stowarzyszenia Sprzedaży Bezpośredniej (PSSB).

Z raportu agencji SW Research wynika, że młode pokolenie coraz rzadziej przywiązuje wagę do benefitów pozapłacowych oferowanych przez pracodawców. Zamiast dodatkowych świadczeń, takich jak karty sportowe, prywatna opieka medyczna czy programy wellbeingowe, młodzi pracownicy zdecydowanie częściej wskazują na znaczenie wyższego wynagrodzenia oraz elastycznych warunków zatrudnienia. Tego rodzaju oczekiwania odzwierciedlają zmieniające się priorytety młodego pokolenia, dla którego kluczowe stają się niezależność, możliwość samodzielnego zarządzania czasem oraz realne korzyści finansowe.

Etyka i regulacje — fundamenty bezpiecznego rynku

Wzrost zainteresowania elastycznymi formami zatrudnienia sprawia, że coraz większego znaczenia nabierają kwestie etyczne oraz ochrona konsumentów i przedsiębiorców. Branża sprzedaży bezpośredniej działa w oparciu o kodeksy etyczne oraz jasno określone regulacje, które chronią zarówno osoby oferujące produkty, jak i konsumentów.

Kluczowe znaczenie mają tu przepisy dotyczące sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość. Nowelizacja ustawy o prawach konsumenta wprowadziła szereg istotnych zmian, w tym możliwość odstąpienia od umowy w terminie aż 30 dni w przypadku umów zawieranych podczas niezamówionej wizyty przedsiębiorcy w domu klienta lub podczas wycieczki. Dodatkowo, przedsiębiorca nie ma prawa przyjąć płatności przed upływem tego terminu, co wzmacnia pozycję konsumenta wobec nieuczciwych praktyk.

Jak podkreśla Monika Kosińska-Pyter, prezeska Federacji Konsumentów: „Sprzedaż poza lokalem przedsiębiorstwa daje konsumentom szansę skorzystania z bezpośredniego kontaktu ze sprzedawcą, który w idealnie działającym przedsiębiorstwie jest też doradcą klienta, ma możliwość rozmowy i przedstawienia oferty w sposób jasny, rzetelny i zrozumiały. Jednocześnie może to być niestety kanał dla nieuczciwych działań — już na wstępie kalkulujących wprowadzenie konsumenta w błąd, wykorzystujących jego niewiedzę, łatwowierność czy zaskoczenie. To jeden z obszarów rynku, na których stosunkowo łatwo postawić linię demarkacyjną między działaniami rzetelnymi a wprowadzającymi w błąd. Zresztą realną szansę na wybór uczciwej oferty ma sam konsument. W większości przypadków idealnie sprawdza się stara metoda: jeśli coś jest zbyt piękne, by być prawdziwe…”

Regulacje te obejmują również zakaz zawierania umów dotyczących usług finansowych podczas pokazów czy wycieczek oraz rozszerzają ochronę na umowy dotyczące usług zdrowotnych.

Bezpieczna przestrzeń dla rozwoju i przedsiębiorczości

Według raportu SW Research „Studenci na rynku pracy 2024”, mediana obecnych zarobków studentów wynosi 3100 zł netto, ale już w perspektywie roku oczekują oni wynagrodzenia na poziomie 7001–8000 zł netto. Co więcej, w ciągu trzech lat chcieliby zarabiać ponad 10 000 zł netto miesięcznie.
Młode pokolenie wchodzi na rynek pracy z jasno sprecyzowanymi oczekiwaniami finansowymi. Elastyczne formy zatrudnienia, takie jak sprzedaż bezpośrednia, pozwalają im szybciej osiągać te cele przy jednoczesnym rozwoju kompetencji. Jednocześnie, dzięki rygorystycznym przepisom oraz standardom etycznym, zapewnia konsumentom bezpieczeństwo i przejrzystość oferty.

Model ten może być skuteczną odpowiedzią na wyzwania młodych ludzi na rynku pracy, oferując nie tylko dochód, ale i edukację w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. W obliczu wysokiego bezrobocia wśród młodzieży i rosnącego znaczenia elastycznych form zatrudnienia, sprzedaż bezpośrednia ma szansę odegrać istotną rolę w kształtowaniu przyszłych liderów rynku.

„Sprzedaż bezpośrednia stanowi jeden z najefektywniejszych sposobów wspierania młodych ludzi w ich rozwoju zawodowym. PSSB, jako organizacja, wspiera firmy zrzeszone, które zobowiązują się do przeprowadzania działań zgodnych z obowiązującymi normami prawnymi i etycznymi, co daje poczucie bezpieczeństwa zarówno konsumentom, jak i przedsiębiorcom. Tego rodzaju inicjatywy pozwalają młodym ludziom na rozwój umiejętności nie tylko w zakresie sprzedaży, ale także przedsiębiorczości i zarządzania własnym biznesem.” – podsumowuje Tomasz Muras.

***

PSSB to organizacja non-profit działająca od 1994 roku i grupująca największe przedsiębiorstwa sprzedaży bezpośredniej w Polsce, aby wspólnie działać na rzecz firm, osób współpracujących oraz wszystkich konsumentów, którzy kupują produkty i usługi w kanale sprzedaży bezpośredniej. Celem organizacji jest popularyzacja i integracja branży ze szczególnym uwzględnieniem młodego pokolenia, wspieranie działań mających na celu dobro i wzmocnienie praw konsumentów, wspieranie mikro przedsiębiorczości poprzez rozwój kompetencji oraz monitorowanie i kształtowanie otoczenia prawnego.