Zatrudnienie i sytuacja społeczna

Wskazano w nim także utrzymujące się wyzwania dla kobiet pod względem bezrobocia i niepełnego zatrudnienia oraz przedstawiono aktualne informacje na temat ostatnich tendencji w zakresie mobilności pracowników, które potwierdzają wyższe wskaźniki zatrudnienia mobilnych pracowników i coraz wyższy poziom ich wykształcenia.

Komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego László Andor stwierdził: „Wiele osób nadal doświadcza poważnych trudności ze znalezieniem pracy. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy od dłuższego czasu jej nie mają. Jak podkreślono w zaleceniach dla poszczególnych krajów na 2014 r., państwa członkowskie muszą uczynić więcej, aby wesprzeć tworzenie miejsc pracy i walkę z wykluczeniem społecznym, głównie za pomocą aktywnych polityk rynku pracy i większych inwestycji społecznych. Stworzenie każdemu młodemu człowiekowi realnych szans na zatrudnienie dzięki wdrożeniu gwarancji dla młodzieży jest obecnie najpilniejszym zadaniem. Pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby pomóc osobom długotrwale bezrobotnym”.

Jednym z pozytywnych sygnałów wskazanych w kwartalnym przeglądzie jest to, że powstają miejsca pracy w sektorze prywatnym, głównie w dziedzinie usług, a bezrobocie, chociaż umiarkowanie, stale spada. Aktualne poziomy zatrudnienia (ok. 224 mln osób pracujących) są jednak nadal niższe od poziomów sprzed kryzysu (ok. 230 mln pracujących w połowie 2008 r.), a stopy bezrobocia pozostają na poziomie zbliżonym do rekordowo wysokich poziomów (10,4 proc. w kwietniu 2014 r. po osiągnięciu najwyższego poziomu 10,9 proc. w pierwszej połowie 2013 r.).

Istnieją znaczne różnice w poziomach bezrobocia między państwami członkowskimi, a jakość miejsc pracy wciąż jeszcze wzbudza obawy, ponieważ na wzrost zatrudnienia największy wpływ mają praca tymczasowa i praca w niepełnym wymiarze czasu pracy. Najbardziej niepokojący jest fakt, że w krajach o najwyższej stopie bezrobocia nie przestaje rosnąć bezrobocie długotrwałe.

Na rynku pracy nadal bardzo trudna jest sytuacja ludzi młodych poniżej 25 roku życia – stopa bezrobocia wśród nich w kwietniu 2014 r. wynosiła 22,5 proc., a wzrost zatrudnienia jak dotąd okazał się korzystny głównie dla starszych pracowników (w wieku od 55 do 64 lat). Młodzi to również osoby najbardziej dotknięte problemem niepełnego zatrudnienia i zniechęcone poszukiwaniem pracy.

Aby wspierać przejście od kształcenia do zatrudnienia, Komisja zaproponowała państwom członkowskim zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące poprawy jakości publicznych służb zatrudnienia, kształcenia i szkolenia, a także zwiększenia możliwości przyuczenia do zawodu oraz pilnego wdrożenia gwarancji dla młodzieży.

Kobiety nadal pracują mniej

Nawet jeśli w ciągu ostatnich lat zmniejszyły się różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn w UE, z najnowszych dostępnych danych wynika, że bezrobocie w przypadku kobiet spada wolniej niż w przypadku mężczyzn. Ponadto kobiety ze wszystkich grup wiekowych są zazwyczaj częściej niepełnozatrudnione (pracują w niepełnym wymiarze godzin nie z własnej woli), a między państwami członkowskimi występują zasadnicze różnice we współczynnikach aktywności zawodowej kobiet oraz w wymiarze czasu pracy.

Komisja zaproponowała również konkretne zalecenia dla wielu państw członkowskich z myślą o zachęceniu kobiet do podejmowania pracy zwłaszcza dzięki udostępnieniu wysokiej jakości, niedrogich placówek opieki nad dziećmi oraz ograniczeniu zniechęcających czynników podatkowych. Zwiększenie uczestnictwa kobiet w rynku pracy ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celu zatrudnienia wyznaczonego w strategii „Europa 2020” (75 proc. kobiet w wieku od 20 do 64 lat).

Mobilni obywatele są dobrze wykształceni i częściej zatrudniani

Najnowsze tendencje w zakresie mobilności pracowników w UE potwierdzają, że mobilni obywatele UE mają wyższe wskaźniki zatrudnienia niż miejscowa ludność i że nie korzystają w większym stopniu niż ona ze świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego. Z analizy wynika również, że mobilność w UE spadła w latach 2010–2011 i zaczęła rosnąć w latach 2012–2013, przy czym różnice między poszczególnymi krajami były wyraźne. Odpływ pracowników do innych państw członkowskich i do krajów nienależących do UE znacznie zwiększył się przede wszystkim w krajach najbardziej dotkniętych kryzysem gospodarczym.

W porównaniu z latami przed kryzysem (2004–2008) zwiększyła się liczba pracowników (+38 proc.) przemieszczających się na terytorium UE, pochodzących z krajów południowych, natomiast zmalały przepływy migracyjne z dwóch głównych krajów pochodzenia (z Polski -41 proc. i Rumunii -33 proc.). Mobilni pracownicy z krajów południowych stanowią obecnie 18 proc. globalnych wewnątrzunijnych przepływów migracyjnych (wcześniej było to 11 proc.), a większość migrantów wewnątrz UE w latach 2009–2013 nadal pochodziła z państw członkowskich Europy Środkowej i Wschodniej (58 proc.), i to pomimo tendencji spadkowej (z 65 proc. w latach 2004–2008).

Mobilni pracownicy UE częściej niż kiedykolwiek wyjeżdżają do Niemiec, Austrii, Belgii i krajów nordyckich, a rzadziej do Hiszpanii i Irlandii. Ogólnie największą popularnością cieszą się Niemcy i Wielka Brytania.

Jeśli chodzi o strukturę wiekową osób migrujących wewnątrz UE, dominują ludzie młodzi, choć zmniejszył się udział osób w wieku 15–29 lat (z 48 proc. do 41 proc.). Ponadto mobilni pracownicy UE są najprawdopodobniej lepiej wykształceni (41 proc. miało wykształcenie wyższe w latach 2009–2013) niż kiedyś (27 proc. – w latach 2004–2008).

Prawo do swobodnego przepływu pracowników w UE zostało zapisane w Traktacie ponad 50 lat temu i jest jednym z filarów jednolitego rynku. Aby ułatwić korzystanie z tego prawa, Komisja zaproponowała nową dyrektywę, którą Rada Ministrów UE przyjęła w kwietniu 2014 r. (IP/14/421) i która ma służyć usunięciu istniejących barier, jakie napotykają mobilni pracownicy. Chodzi tu np. o brak świadomości przepisów UE u pracodawców publicznych i prywatnych i trudności z uzyskaniem informacji, pomocy oraz dochodzeniem roszczeń w przyjmujących państwach członkowskich. Komisja zaproponowała również dalsze usprawnienie ogólnoeuropejskiej sieci dla osób poszukujących pracy EURES, aby zwiększyć liczbę ofert pracy i życiorysów dostępnych dla tych, którzy są zainteresowani podjęciem pracy w innym państwie członkowskim lub zatrudnieniem pracowników z innych państw członkowskich (IP/14/26).