Tylko nielicznym kobietom udaje się wejść do zarządów – sytuacja Polek na rynku pracy

Według danych Eurostatu Polska ma jeden z najwyższych w Unii Europejskiej odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych (41,8 proc.). Ale według analiz firmy Deloitte, w radach nadzorczych udział ten ledwie przekracza 15 proc., a w zarządach firm spośród ponad niemal 500 spółek z głównego parkietu giełdy – jedynie 6,3 proc.

Potwierdza to badanie Hays Poland 2018 „Kobiety na rynku pracy – równe szanse i elastyczność”, według którego aż 84 proc. najwyższych stanowisk w firmach zajmują mężczyźni. Podobnie jest w branży finansowo-księgowej, gdzie odsetek mężczyzn zarządzających wynosi 80 proc.

Jakiej płci jest osoba zarządzająca firmą, w której pracujesz?

	Polska	Finanse i księgowość
Kobieta	15%	18%
Mężczyzna	84%	80%
Nie wiem	1%	2%

Reprezentacja kobiet na stanowiskach managerskich jest nieco wyższa. Dla 60 proc. ankietowanych ze wszystkich branż bezpośrednim przełożonym jest mężczyzna, podczas gdy w branży finansowo-księgowej kobiety na stanowiskach menedżerskich stanowią niemal 50 proc. kadry kierowniczej. Kobiety dominują również na stanowiskach specjalistek w ramach zespołów podległych managerom. W branży finansowo-księgowej ponad 60 proc. respondentów wskazało, że większość ich współpracowników – członków zespołu – to kobiety.

Jakiej płci jest Twój bezpośredni przełożony?

	Polska	Finanse i księgowość
Kobieta	37%	49%
Mężczyzna	60%	48%
Brak przełożonego	3%	3%

Jakiej płci są członkowie zespołu, w którym pracujesz?

	Polska	Finanse i księgowość
W większości kobiety	45%	63%
W większości mężczyźni	34%	25%
Równa liczba kobiet i mężczyzn	21%	12%

Kobiety mają coraz większy apetyt na sukces

Przyczyną dominacji mężczyzn na najwyższych stanowiskach lub w określonych branżach nie są niższe kwalifikacje kobiet. W ostatnich kilkunastu latach kobiety stanowiły aż 65 proc. absolwentów uczelni wyższych w Polsce. Wydaje się zatem, że ścieżka kariery kobiet jest trudniejsza i – od pewnego poziomu zajmowanego w organizacji – może wymagać dodatkowego wysiłku. Mniejszy odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych może również wynikać ze sposobu, w jaki firmy planują rozwój talentów oraz awanse w swoich strukturach. Często w rezultacie tych działań kobiety mają mniejsze szanse na realizację swoich ambicji zawodowych oraz rozwój kariery.

W konsekwencji kobiety często mierzą niżej niż mężczyźni. Wynika to również z dotychczas zajmowanych przez nie stanowisk. Z badania Hays Poland wynika, że mężczyźni są tak samo zadowoleni z zajmowanego obecnie stanowiska jak kobiety, jeśli spojrzeć na rynek pracy ogólnie. Różnice w poziomie zadowolenia z zajmowanego stanowiska ujawniają się jednak w kontekście branży firmy. Kobiety związane z sektorem finansowo-księgowym nieco niżej oceniają swoją satysfakcję niż panie w innych branżach.

Czy jesteś zadowolony/ zadowolona z poziomu obecnie zajmowanego stanowiska?

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Bardzo zadowolony/a	14%	10%	15%
Zadowolony/a	51%	52%	49%
Trudno powiedzieć	19%	20%	20%
Niezadowolony/a	12%	16%	13%
Zdecydowanie niezadowolony/a	4%	2%	3%

Większość kobiet biorących udział w badaniu aspiruje do objęcia stanowiska wyższego o jeden poziom, podczas gdy mężczyźni z większym optymizmem patrzą na swoje możliwości oraz cele i częściej aspirują na wyższe stanowiska. 21 proc. mężczyzn (w porównaniu z 12 proc. kobiet ogólnie w Polsce i 14 proc. kobiet w branży finansowej) aspiruje do poziomu dyrektora zarządzającego lub prezesa, 27 proc. na stanowiska dyrektorskie, 12 proc. (wobec 8 proc. kobiet) do roli właściciela firmy.

Jaki poziom stanowiska musisz objąć, aby uważać siebie za osobę, która odniosła sukces?

	Kobiety		Kobiety – branża finansowo-księgowa		Mężczyźni
	Oznaczające sukces	Obecnie zajmowane	Oznaczające sukces	Obecnie zajmowane	Oznaczające sukces	Obecnie zajmowane
Praktykant/ Stażysta	0%	1%	0%	0%	0%	0%
Asystent	0%	3%	0%	1%	0%	1%
Specjalista	2%	24%	3%	28%	3%	15%
Samodzielny Specjalista	12%	25%	17%	32%	11%	29%
Menedżer/ Kierownik	33%	30%	30%	28%	21%	32%
Dyrektor	27%	11%	28%	7%	27%	12%
Dyrektor Zarządzający/ Prezes	12%	2%	14%	4%	21%	6%
Właściciel	8%	1%	8%	0%	12%	3%
Inne*	6%	3%	0%	0%	5%	2%

* Wśród innych respondenci wymieniali stanowiska związane z ekspertyzą, nauką, role zarządowe oraz niezależne – np. doradca. Podkreślali również społeczny wymiar sukcesu, niezwiązanego z zajmowanym stanowiskiem oraz fakt, iż nazwa stanowiska ma drugorzędne znaczenie wobec zakresu obowiązków, odpowiedzialności oraz możliwości realizacji swojej ambicji.

Pozytywne zmiany widoczne są jednak w zakresie planowania swojej ścieżki kariery. To z pewnością efekt rozwiązań wprowadzanych coraz chętniej przez firmy. W rezultacie, w porównaniu z 55 proc. kobiet, które rok wcześniej nie miały sprecyzowanego planu kariery, w 2018 roku było to 36 proc. we wszystkich branżach i 32 proc. w branży finansowo-księgowej.

Czy masz opracowany plan rozwoju kariery?

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Tak	37%	38%	44%
Przynajmniej częściowo	27%	30%	24%
Nie	36%	32%	32%

Odwaga w myśleniu o swojej karierze wynika z obserwowanego przez kobiety wsparcia ze strony organizacji. Firmy najczęściej wspierają rozwój swoich pracowników umożliwiając im udział w zewnętrznych kursach i szkoleniach. Pozytywnym sygnałem jest to, że kobiety otrzymują taką samą szansę na kształcenie jak mężczyźni. W poprzednim roku różnica między mężczyznami i kobietami w zakresie dostępności szkoleń była widoczna. W 2018 roku kobiety również – tak samo często jak mężczyźni – mówiły o otrzymywanym wsparciu w postaci doradztwa w planowaniu kariery i programów mentoringowych.

Czy pracodawca pomaga realizować Twój plan rozwoju?

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Tak	37%	36%	41%
Przynajmniej częściowo	29%	32%	24%
Nie	34%	32%	35%

W jaki sposób pracodawca pomaga realizować Twój plan rozwoju?*

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Umożliwia uczestnictwo w zewnętrznych kursach i szkoleniach	69%	46%	78%
Oferuje doradztwo w zakresie planowania kariery lub mentoring	35%	16%	34%
Organizuje wewnętrzne szkolenia	52%	64%	58%
Dokonuje regularnej oceny moich wyników	69%	70%	71%
Przedstawia ścieżki kariery w organizacji i perspektywy awansu	43%	44%	46%
Inne**	13%	10%	12%

* Procenty nie sumują się do 100, ponieważ można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

Kobiety równie często jak mężczyźni starały się o promocję w 2018 roku. Otrzymywały go również tak samo często jak mężczyźni.

Czy w trakcie ostatnich 12 miesięcy ubiegałeś/ ubiegałaś się o awans?

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Tak	35%	36%	37%
Nie	65%	64%	63%

Kiedy ostatnio awansowałeś/ awansowałaś?

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Mniej niż 6 miesięcy temu	14%	14%	15%
6-12 miesięcy temu	16%	18%	13%
1-2 lata temu	24%	24%	23%
2-5 lat temu	26%	34%	25%
Ponad 5 lat temu	20%	10%	24%

- Kobiety umacniają swoją pozycję w polskim biznesie, coraz częściej obejmując strategiczne role w swoich organizacjach. Zyskujemy więcej biznesowej pewności i stajemy się bardziej świadome tego, jaką wartość dodaną możemy wnieść do firmy. A polskie businesswomen są niezwykle kompetentne, mają ogromną wiedzę i niesamowity apetyt na to, aby ciągle ją poszerzać – tłumaczy Magdalena Wereda-Kolasińska FCMA, CGMA, Dyrektor ds. Finansów w PZU Zdrowie.

– Dodatkowo, my, kobiety mamy wizję swojej przyszłości, którą mimo niejednokrotnie różnych okoliczności jesteśmy wysoce zdeterminowane nieustannie realizować. Optymizmem napawa to, że cenimy siebie coraz bardziej i znamy swoją wartość. Co więcej, nie znosimy kompromisów w zakresie ścieżki, którą obrałyśmy.

Ważne, by nasi koledzy również zaufali naszym kompetencjom i umożliwili udowodnienie nowym organizacjom oraz nowym branżom, że potrafimy równie, a może i bardziej efektywnie zarządzać obszarami biznesowymi. Kobiety dojrzały do ról wymagających odwagi, męskich decyzji i kobiecej subtelności. Wystarczy to tylko docenić i sprawnie wykorzystać dla dobra inwestorów i właścicieli – dodaje Magdalena Wereda-Kolasińska.

Kobiety na finansowym szczycie?

Jest szansa na to, że rynek pracy i świat finansów będzie jeszcze bardziej sfeminizowany. W miarę postępującej automatyzacji i robotyzacji, na znaczeniu będą zyskiwać kompetencje miękkie, które bardzo często są domeną kobiet.

- Jak wynika z raportu przygotowanego przez World Economic Forum, na przestrzeni najbliższych lat zmieni się profil najbardziej pożądanych kompetencji pracowników. W 2020 na znaczeniu zyska między innymi inteligencja emocjonalna oraz elastyczność poznawcza.

Dla specjalistów z dziedziny finansów zmieniające się środowisko stanowi ogromną szansę wyjścia poza dotychczasową, techniczną strefę komfortu i wykorzystania rozwijających się technologii jako sposobu na tworzenie wartości dla swoich organizacji. Aby sprostać wyzwaniu muszą doskonalić nowe umiejętności i kompetencje, by utrzymać łatwość znalezienia zatrudnienia i być konkurencyjnymi w cyfrowym świecie.

Muszą również rozwinąć swoje umiejętności społeczne i komercyjne, aby lepiej prowadzić narrację biznesu, generować nowe rozwiązania biznesowe oraz skutecznie współpracować z kolegami z całej organizacji i zewnętrznymi interesariuszami. W tym kobiety mogą wieźć prym – mówi Jakub Bejnarowicz, dyrektor regionalny na Europę, Association of International Certified Professional Accountants.