Proces rozpoczęcia działalności gospodarczej w Portugalii staje się z roku na rok coraz prostszy. Wszystkich formalności związanych z założeniem firmy można dokonać w jednym miejscu - w punktach administracji publicznej Loja da Empresa (rodzaj "jednego okienka"). Zadaniem punktów jest obsługa oraz udzielanie informacji przedsiębiorcom, w celu ułatwienia procedur związanych z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie w Portugalii działa 10 oddziałów Lojas da Empresa:w Combra, Braga, Aveiro, Lisboa, Porto, Leiria, Visem, Loule, Funchal i Setubal.
Założenie firmy możliwe jest również przy wykorzystaniu portalu http://www.portaldaempresa.pt ("Firma Online").
Dodatkowo istnieje możliwość zarejestrowania firmy w ramach mechanizmu Empresa na Hora ("Firma w godzinę"), który umożliwia przeprowadzenie całego procesu zakładania spółki w godzinę w punktach zlokalizowanych w całym kraju.
W zależności od rodzaju podmiotu zakładającego działalność gospodarczą, w Portugalii można wyróżnić następujące formy działalności gospodarczej:
1. Działalność zakładana przez jedną osobę:
przedsiębiorca indywidualny (empresdrio em nome individual)
przedsiębiorstwo indywidualne z ograniczoną odpowiedzialnością (estabelecimento indhidual de responsabilidade limitada)
spółka udziałowa jednoosobowa (sociedade unipessoalpor quotas)
2. Działalność zakładana przez grupę osób:
spółka w imieniu zbiorowym (sociedade em nome colectivo)
spółka udziałowa - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sociedadepor quotas)
spółka akcyjna (sociedade anonima)
spółka komandytowa (sociedade em comandita)
spółdzielnia (cooperativa)
Działalność zakładana przez jedną osobę:
Przedsiębiorca indywidualny
Posiada formę prawną przedsiębiorstwa indywidualnego i jest własnością jednej osoby
Może prowadzić swoją działalność w sektorach takich, jak: handel, przemysł, usługi lub rolnictwo.
Majątek posiadany przez przedsiębiorcę jest bezpośrednio wykorzystywany na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Nie istnieje faktyczne rozdzielenie majątku osobistego od majątku firmy. Odpowiedzialność przedsiębiorcy jest jednoznaczna z odpowiedzialnością jego firmy, co oznacza, że dobra tworzące majątek przedsiębiorstwa również podlegają zajęciu przez wierzycieli
Nazwa firmy może zawierać kompletne lub skrócone imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz wyrażenie odnoszące się do obszaru jej działalności
Każda osoba indywidualna może posiadać jedną firmę
Nie jest wymagane posiadanie minimalnego kapitału oraz umowy spółki Przedsiębiorstwo indywidualne z ograniczona odpowiedzialnością
Tworzone przez osobę fizyczną która zamierza prowadzić działalność handlową
Istnieje rozdzielenie majątku osobistego od majątku firmy. W przypadku upadłości osoby fizycznej, która jest właścicielem przedsiębiorstwa, osoba ta odpowiada całym swoim majątkiem za posiadane długi, tylko wtedy, gdy zostanie udowodnione, że całkowite rozdzielenie dóbr nie zostało przeprowadzone
Kapitał początkowy nie powinien być niższy niż 5.000 euro i może być ustanowiony w 2/3 (3.333,33 euro) w postaci pieniędzy i reszta w postaci majątku trwałego możliwego do zajęcia
Założenie przedsiębiorstwa indywidualnego z o.o. nie wymaga podpisania aktu otarialnego, konieczne jest natomiast wpisanie przedsiębiorstwa do Rejestru Handlowego (Registo Comercial) oraz zamieszczenie odpowiedniego ogłoszenia w dzienniku Diario da Republica
Spółka udziałowa jednoosobowa
Tworzona przez jedynego wspólnika, osobę fizyczną lub prawną, który jest posiadaczem całości kapitału zakładowego spółki (minimalny kapitał zakładowy wynosi 5.000 euro)
Spółka udziałowa jednoosobowa może także powstać w wyniku koncentracji udziałów kapitałowych na rzecz jedynego wspólnika, niezależnie od powodu takiej koncentracji
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli jest ograniczona do wysokości kapitału zakładowego spółki
Spółkę określa wyrażenie "Sociedade Unipessoal" lub "Unipessoal" ("spółka jednoosobowa" lub "jednoosobowa") poprzedzająca wyrażenie "Limitada" ("z ograniczoną odpowiedzialnością") lub "Lda." ("z o.o.")
Działalność zakładana przez grupę osób:
Spółka udziałowa - spółka z ograniczona odpowiedzialnością
Minimalny kapitał zakładowy - 5.000 euro
Kapitał zakładowy podzielony jest na udziały, z których żaden nie może być niższy niż 100 euro, czyli 2% minimalnego kapitału zakładowego
Każdemu wspólnikowi przypada udział początkowy przy założeniu spółki
Wspólnicy solidarnie odpowiadają za wkłady uzgodnione w akcie założycielskim spółki
Nie jest akceptowany aport rzeczowy
Spółka odpowiada za długi tylko własnym majątkiem
Firmę określa imię wszystkich lub niektórych wspólników, szczególna nazwa lub oba elementy wraz ze sformułowaniem "Limitada" ("z ograniczoną odpowiedzialnością") lub "Lda." ("z o.o."). Biorąc pod uwagę niską kwotę wymaganego minimalnego kapitału zakładowego i schemat odpowiedzialności wobec dłużników spółki, ten rodzaj spółki jest najkorzystniejszy dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Spółka akcyjna
Kapitał spółki podzielony jest na akcje i odpowiedzialność każdego wspólnika ograniczona jest do wartości posiadanych przez niego akcji
Wszystkie akcje mają taką samą wartość nominalną która nie może być niższa niż 1 cent
Nominalny minimalny kapitał zakładowy spółki wynosi 50.000 euro
Aport rzeczowy nie jest akceptowany
Spółka akcyjna nie może być utworzona przez mniej niż 5 wspólników, z wyjątkiem sytuacji prawnego zwolnienia z tego wymogu
Nazwę spółki tworzy imię lub firma jednego lub kilku wspólników, lub nazwa własna lub połączenie obu, oraz wyrażenie "Sociedade Anónima" lub "SA" ("Spółka Akcyjna" lub "S.A.").
Spółka w imieniu zbiorowym
Wspólnicy odpowiadają indywidualnie za swoje wkłady, a zakres odpowiedzialności nie jest ograniczony. Za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie z innymi wspólnikami
Spółka wymaga istnienia min. 2 udziałowców
Nazwa spółki powinna zawierać imię lub nazwę firmy co najmniej jednego z udziałowców z dodanym wyrażeniem skróconym lub całościowym "e Companhia" ("i Spółka"), lub przez jakiekolwiek inne określenie wskazujące na istnienie innych wspólników
Spółka komandytowa
Każdy wspólnik odpowiada tylko za swój wkład, a ponadto, wspólnicy komandytowi odpowiadają za długi spółki solidarnie z innymi wspólnikami
W skład nazwy spółki wchodzi nazwa lub firma jednego ze wspólników komandytowych oraz określenie "Em Comandita" bądź "& Comandita por Acęoes" ("Komandytowa" lub "& Komandytowa Akcyjna")
Jak założyć spółkę?
W Portugalii istnieją następujące procedury zakładania spółek:
Firma od zaraz (Empresa na Hora)
Firma i znak handlowy w godzinę (Empresa na Hora com Marca na Hora)
Przez sporządzenie własnego dokumentu spółki (Por Documento Particular)
Przez podpisanie aktu notarialnego (Por Escritura Publica)
Założenie spółki online (Empresa Online)
a. Firma od zaraz
Dzięki tej procedurze istnieje możliwość założenia i szybkiej rejestracji spółek w jednym urzędzie (procedura ta odpowiada koncepcji "jednego okienka") w ciągu jednego dnia.
Procedurę tą wykorzystuje się przy zakładaniu następujących rodzajów spółek:
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
spółki akcyjnej.
Wymagane dokumenty:
osoby fizyczne - karta identyfikacji podatkowej (Cartao de contribuinte), dokument tożsamości (dowód tożsamości, paszport, prawo jazdy) lub potwierdzenie rezydencji (dotyczy obcokrajowców, którzy zadeklarowali chęć przebywania w Portugalii na okres ponad 3 m-cy);
osoby prawne - karta identyfikacji podatkowej osoby prawnej lub karta identyfikacji osoby prawnej, aktualny wypis z Rejestru Handlowego, uchwałę Zgromadzenia Wspólników nadających prawo zakładania spółek.
Co należy zrobić?:
Wybór nazwy, statutu oraz umowy spółki
Podpisanie aktu założycielskiego spółki
Zdeponowanie kapitału założycielskiego
Deklaracja rozpoczęcia działalności
Wpis w Instytucie Ubezpieczeń Społecznych
Przystąpienie do Trybunału Arbitrażowego Koszty i opłaty
Koszt założenia i rejestracji spółki za pośrednictwem procedury "Firma w godzinę" wynosi 360 euro. Kwota ta jest powiększana o wysokość opłaty skarbowej wynoszącej 0,4% od wysokości kapitału zakładowego spółki.
Całkowita kwota musi być uiszczona przez wspólników w momencie zakładania spółki (płatność może być dokonana gotówką, czekiem lub kartą bankową). W przypadku firm, które będą prowadziły działalność w sektorze technologii lub badań koszt założenia spółki wynosi 300 euro.
Firma i znak handlowy w godzinę
Procedury założenia firmy są takie same, jak w przypadku założenia Firmy w godzinę, z tą różnicą, że w przypadku procedury "Firma i znak handlowy w godzinę" z wybraną nazwą związany jest od razu zarejestrowany znak handlowy, który może być oddzielony od nazwy dopiero po założeniu spółki.
Za pośrednictwem tej procedury można zarejestrować następujące rodzaje spółek handlowych:
spółka udziałowa - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
spółka udziałowa jednoosobowa,
spółka akcyjna,
spółka komandytowa i spółka w imieniu zbiorowym Co należy zrobić?
Złożenie wniosku o zatwierdzenie nazwy - wydanie Certyfikatu Dopuszczenia
Rejestracja Aktu Założycielskiego
Zdeponowanie kapitału założycielskiego
Rejestracja aktu założycielskiego spółki
Deklaracja rozpoczęcia działalności
Wpis w Instytucie Ubezpieczeń Społecznych
Za pośrednictwem tej procedury można zarejestrować:
spółkę udziałową - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
spółkę udziałową jednoosobową
spółkę akcyjną
spółkę komandytową i spółkę w imieniu zbiorowym Co należy zrobić?
Złożenie wniosku o zatwierdzenie nazwy - wydanie Certy fikatu Dopuszczenia
Wyznaczenie terminu podpisanie aktu notarialnego
Zdeponowanie kapitału założycielskiego
Podpisanie aktu notarialnego
Rejestracja aktu notarialnego
Deklaracja rozpoczęcia działalności
Wpis w Instytucie Ubezpieczeń Społecznych
Procedura Empresa Onlinepozwala na założenie, drogą elektroniczną, spółek udziałowych, jednoosobowych i z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych. Nie jest możliwe natomiast założenie za jej pośrednictwem spółek, których kapitał ma postać nieruchomości lub innych dóbr materialnych, a także europejskich spółek akcyjnych.