Pieniądze na start

Na kapitał firmy składają się nie tylko pieniądze, ale również wartości, które w razie potrzeby dadzą się spieniężyć. Możemy zatem mówić o kapitale pieniężnym i niepieniężnym (inaczej: rzeczowym). Do finansowania działalności gospodarczej potrzebny jest i jeden, i drugi. Bardziej jednak pożądany jest kapitał pieniężny. Łatwo jest go zamienić na niepieniężny, kupując określoną rzecz (np. samochód dostawczy) czy wartość niematerialną (np. know-how, czyli wiedzę z zakresu wdrażanej dziedziny lub licencję na produkcję). Kapitał pieniężny jest bardziej płynny. Zamiana kapitału rzeczowego na pieniądze nie zawsze jest możliwa.

Mając nawet kapitał o dużej wartości, ale wyłącznie rzeczowy, można znaleźć się na progu bankructwa (co przy nadmiarze kapitału pieniężnego nie jest możliwe). Każda firma ma bowiem zobowiązania, które mogą być uregulowane tylko za pośrednictwem jej zasobów pieniężnych: podatki, należności wobec ZUS, pensje pracowników itd. Jeśli przedsiębiorstwo nie ma pieniędzy, to nie ma płynności. Aby ją uzyskać, może próbować spieniężyć część kapitałów rzeczowych, ale nie zawsze jest to możliwe i na dodatek nie zawsze można to szybko przeprowadzić. W zależności od stopnia trudności zamiany kapitału rzeczowego na gotówkę mówi się o różnych stopniach płynności finansowej.

To, jakie powinny być właściwe proporcje między kapitałem pieniężnym i rzeczowym zależy od rodzaju działalności. Wysoki udział kapitału pieniężnego pożądany jest w firmie zajmującej się produkcją, czy handlem. Mniejszy może być w firmie usługowej.

Pieniądze to nie wszystko
Kapitał pieniężny to oczywiście taki, który ma postać pieniędzy - mogą to być nie tylko złote, ale i waluty obce, znajdujące się na rachunku bankowym lub w kasie (portfelu przedsiębiorcy). Może on pochodzić ze środków własnych (np. wkład pieniężny w działalność, zysk z działalności po opodatkowaniu) lub obcych (np. pożyczka, kredyt).

Lista przykładów kapitału rzeczowego jest długa. Głównie są to nieruchomości (grunty, budynki, budowle), wszelkiego rodzaju maszyny i urządzenia, a także niektóre prawa (np. patenty, licencje). Zazwyczaj wnosi się go do firmy przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, ale nie ma przeszkód, by zrobić to w dowolnym momencie, gdy firma już funkcjonuje.

Co może być kapitałem rzeczowym?
* budowle, budynki oraz lokale,
* maszyny, urządzenia i środki transportu,
* prawa spółdzielcze do lokali mieszkalnych i użytkowych,
* autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,
* licencje,
* prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych.

Kapitał własny i cudzy
Kapitał, który służy finansowaniu działalności gospodarczej, można także podzielić według kryterium jego pochodzenia na:
* własny,
* rodzinny,
* obcy.

Kapitał własny to ten, który stanowi "prywatną" własność osoby prowadzącej działalność i jego współmałżonka. Kapitał rodzinny to pożyczki, darowizny i spadki po członkach bliższej lub dalszej rodziny. Natomiast kapitał obcy to wszelkie inne wartości (pieniężne - czyli pożyczki, kredyty bankowe - i rzeczowe, czyli np. lokal, maszyny i inne przedmioty wzięte w leasing).

Jak sfinansować własny biznes?
Anna Przybysz otworzyła własną agencję pośrednictwa nieruchomości. Potrzebny do startu firmy kapitał zgromadziła w następujący sposób:
* lokal - na starcie korzystała z małego pomieszczenia biurowego użyczonego jej przez babcię,
* meble biurowe i wyposażenie lokalu - przekazała na ten cel rzeczy, które stanowiły składnik jej prywatnego majątku,
* komputer, stałe łącze internetowe - skorzystała z własnych pieniędzy zgromadzonych na rachunku bankowym,
* gotówka, 2 tys. zł na bieżące potrzeby firmy przed uzyskaniem pierwszego dochodu - źródło jak wyżej,
* pożyczka na opłacenie licencji, kurs pośrednika w obrocie nieruchomościami -zaciągnięta ze środków biura pośrednictwa pracy.

Wkrótce zamierza dodatkowo:
* wzbogacić majątek firmy o samochód osobowy - dzięki kredytowi udzielonemu przez bank, w którym założyła firmowy rachunek,
* nabyć własny lokal na działalność - w ramach leasingu kapitałowego oferowanego przez jedną z firm specjalizujących się w leasingu nieruchomości.

Zobowiązania firmy
Źródłem finansowania działalności gospodarczej mogą być nie tylko kapitały, ale również zobowiązania wobec kontrahentów. Jest to tak zwany kredyt kupiecki, który polega na tym, że kontrahent sprzedaje Ci towar z odroczonym (np. na 30 dni) terminem płatności. Pieniądze potrzebne do uregulowania należności za towar możesz w tym czasie zaangażować gdzie indziej (ewentualnie zyskujesz czas by je zdobyć, jeśli nie dysponujesz akurat gotówką). Nie polecamy Ci jednak nadużywania tej formy kredytowania działalności i radzimy byś zawsze terminowo wywiązywał się ze swoich zobowiązań, nie przeciągając terminu zapłaty. W ten sposób tworzą się bowiem zatory płatnicze. Pamiętaj, że sam łatwo możesz się znaleźć w łańcuszku tych, którzy nie zapłacili za kupione towary i usługi, bo sami nie dostali zapłaty od kontrahenta, który z kolei nie uregulował należności, bo nie doczekał się pieniędzy od swoich kontrahentów.

Od debetu po kredyt inwestycyjny
Po pieniądze na działalność firmy większość początkujących przedsiębiorców najchętniej udałaby się do banku. Banki jednak wstrzemięźliwie traktują drobne firmy, nie dostrzegając w nich dobrego klienta. Dla większości małych firm ich oferta jest niedostępna i droga. Tymczasem nawet najmniejsze, jednoosobowe czy rodzinne przedsiębiorstwo nie jest w stanie dobrze funkcjonować bez dostępu do kredytu - i to zarówno tzw. obrotowego, służącego finansowaniu bieżącej działalności (zakup towarów, surowców, półproduktów, usług itp.), jak i inwestycyjnego, dzięki któremu można firmę rozwijać.

Substytutem kredytu bankowego może być przede wszystkim leasing oraz pożyczki "prywatne" (od rodziny, znajomych).

Gdy jednak przedsiębiorca zdecyduje się na bank, to na początku pewnym rozwiązaniem, ale krótkotrwałym i na niewielką skalę, może być korzystanie z debetu, czyli ujemnego salda na rachunku (dług wobec banku). Dozwolony debet to dług do wysokości wynikającej z umowy zawartej z bankiem.

Alternatywą dla początkującego biznesmena może być też kredyt na cele konsumpcyjne, który można uzyskać nieporównywalnie łatwiej niż na inwestycje, a często jest on nawet tańszy od kredytu gospodarczego. Warto też pomyśleć o zaciągnięciu kredytu przez współmałżonka nie prowadzącego działalności gospodarczej, albo skorzystaniu przez niego z pożyczki z kasy zapomogowo-pożyczkowej, jakie funkcjonują jeszcze w wielu firmach.

Na ogół typowa oferta kredytowa banku komercyjnego wygląda następująco:
Pożyczka:
* na okres 6 miesięcy,
* do trzykrotności średnich miesięcznych wpływów,
* prowizja za udzielenie pożyczki - 1 proc.,
* maksymalna wysokość 100 000 zł,
* oprocentowanie stałe - ok. 12-15 proc.

Kredyt w rachunku bieżącym:
* wysokość kredytu uzależniona od wysokości obrotów na rachunku, nawet do sześciokrotności średniomiesięcznych wpływów,
* oprocentowanie - ok. 12-18 proc.,
* maksymalna wysokość kredytu - 150 000 zł,
* umowę kredytową zawiera się na 12 miesięcy, a po kwartalnym monitoringu w pierwszym okresie umowy weryfikowana jest wysokość dostępnego limitu środków.

Kredyt obrotowy:
* okres kredytowania 3-12 a nawet do 36 miesięcy,
* karencja w spłacie rat kapitałowych do 6 miesięcy,
* kwota kredytu ustalana indywidualnie,
* prowizja za udzielenie kredytu - 1 proc.,
* raty równe bądź malejące,
* możliwa wcześniejsza spłata.
 
Kredyt inwestycyjny:
* finansowanie nakładów związanych z działalnością gospodarczą,
* stworzenie nowego lub powiększenie istniejącego majątku trwałego, np. na zakup lub modernizację sprzętu, maszyn, środków transportu,
* okres kredytowania - kilka lat (nawet do 10),
* oprocentowanie WIBOR + marża banku (ustalana indywidualnie podczas negocjacji z klientem), około 9,5-11 proc.,
* wysokość kredytu ustalana indywidualnie,
* prowizja za udzielanie kredytu - 0,5 do 4 proc.,
* raty równe bądź malejące,
* możliwa wcześniejsza spłata.

Kredyty krótkoterminowe
Takie kredyty zwane są także obrotowymi. Służą zaspokojeniu bieżących potrzeb, wspierają płynność, gdy wydatki na zakup usług i towarów potrzebnych do bieżącej działalności przewyższają w pewnym okresie wpływy za sprzedane towary i usługi, albo gdy ich odbiorcy zwlekają z płatnościami. Są one bardzo zróżnicowane. Część z nich wiąże się bezpośrednio z rachunkiem bieżącym, prowadzonym przez bank dla przedsiębiorcy czy z umową o charakterze rachunku rozliczeniowego, zbliżonego do indywidualnego ROR-u, który obecnie ma charakter pakietu usług.

Niektóre banki oferują przedsiębiorcom "obcym", a więc takim, którzy nie mają u nich ani specjalnego rachunku biznesowego, ani nawet rachunku bieżącego, kredyty krótkoterminowe na bieżące potrzeby. Taki kredyt może być udzielany w złotych lub w walutach obcych zazwyczaj do 12 miesięcy. Wysokość kredytu jest przeważnie ustalana indywidualnie na podstawie oceny bieżącej i przewidywanej sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta.

Umowa kredytu może przewidywać wykorzystanie całej kwoty kredytu jednorazowo bądź w ustalonych częściach. Kredyt może mieć również charakter odnawialny. Spłata wykorzystanego kredytu może nastąpić jednorazowo w całej kwocie, bądź w ratach określonych w umowie.

Kredyt krótkoterminowy ma różne odmiany. I tak, kredyt płatniczy w rachunku bieżącym może być udzielony w złotych lub w walutach obcych na okres do 12 miesięcy. Jego wysokość nie może przekroczyć w zasadzie wielkości odpowiadającej równowartości przeciętnych dziennych wpływów na rachunek bieżący klienta. W zależności od banku bierze się pod uwagę okresy od kilku do 30 dni z ostatnich 3 lub 6 miesięcy. Na wniosek klienta bank może w okresach kwartalnych uaktualniać ustaloną kwotę w trakcie trwania umowy kredytu, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w stosunku do klientów o bardzo dobrej kondycji finansowej, wysokość przyznawanego kredytu może być ustalana indywidualnie.

Zadłużenie w rachunku bieżącym nie może utrzymywać się dłużej niż 10 dni kalendarzowych od dnia jego powstania oraz nie może przekroczyć kwoty ustalonej w umowie. Spłata kredytu następuje z pierwszych wpływów na rachunek kredytobiorcy, a możliwość ponownego zadłużenia się w ramach ustalonego limitu powstaje po spłacie poprzedniego zadłużenia.

Z kolei kredyt krótkoterminowy w rachunku bieżącym polega na przyznaniu kredytobiorcy prawa do zadłużania się (debetu) w rachunku bieżącym złotowym lub w rachunku walutowym (powstanie salda debetowego) do wysokości limitu ustalonego w umowie kredytu. Udzielenie przez bank kredytu w rachunku bieżącym złotowym lub w rachunku walutowym upoważnia kredytobiorcę do wystawiania dyspozycji płatniczych i zobowiązuje bank do ich wykonywania, ale tylko do wysokości wolnego limitu kredytu.

Spłata kredytu następuje z pierwszych wpływów na rachunek kredytobiorcy. Może on być udzielony w złotych lub w walutach obcych na okres do 12 miesięcy. Możliwa jest też opcja, że część kredytu udzielona zostanie w złotych, a część w wybranej walucie obcej.

Kredyt hipoteczny
Banki oferują też przedsiębiorcom kredyty hipoteczne i to niekoniecznie na zakup nieruchomości, lecz np. na sfinansowanie majątku obrotowego (zakup towarów), zakup i modernizację sprzętu. Okres kredytowania może wynosić nawet 20 lat, a kwota kredytu nawet kilka milionów złotych. To jednak oferta dla tych, co mają nieruchomości, na których bank mógłby ustanowić zabezpieczenie kredytu w formie hipoteki i nie boją się zaryzykować prywatnym majątkiem.

Atrakcyjne pożyczki
Jeśli nie masz wkładu własnego, zdolności kredytowej, odpowiednich zabezpieczeń, uzyskanie kredytu w banku jest praktycznie niemożliwe. Są jednak firmy mikropożyczkowe (np. Inicjatywa Mikro, Fundusz Mikro), które oferują pożyczki małym firmom, ograniczając formalności z tym związane do niezbędnego minimum. Z pożyczek tych korzystać mogą zwłaszcza osoby dopiero rozpoczynające działalność - właściciele małych sklepów, warsztatów usługowych i produkcyjnych, gospodarstw agroturystycznych. Zazwyczaj wysokość pożyczki nie przekracza 30 tys. złotych, a okres jej spłaty wynosi od roku do dwóch lat. Wymagane zabezpieczenia to weksel własny i poręczenie osób fizycznych (członków rodziny, znajomych).

Kredyt z poręczeniem
Dla małego przedsiębiorcy ciekawą formą pomocy może być kredyt z poręczeniem. To produkt dla firmy, która niezbyt długo funkcjonuje na rynku i często ma problemy z udowodnieniem swojej wiarygodności kredytowej. W przypadku takiego specjalnego kredytu raczej nie należy spodziewać się udogodnień w postaci obniżenia odsetek lub jakichkolwiek innych preferencji. Jest on oprocentowany na zasadach rynkowych, ale dzięki poręczeniu określonej instytucji - przedsiębiorca z takiej grupy "podwyższonego ryzyka" może w ogóle ubiegać się o ten kredyt. Na rynku, głównie lokalnym, funkcjonują specjalne fundusze poręczeniowe, które gwarantują kredyty dla małych i średnich firm.

Pożyczki w Programie "Pierwsza Praca"
Specjalne pożyczki oferowane są także młodym bezrobotnym w ramach Programu "Pierwsza Praca". Udzielane są ze środków Ministerstwa Gospodarki i Pracy przez Bank Gospodarstwa Krajowego i lokalne fundusze pożyczkowe.

Pożyczkę w ramach Programu "Pierwsza Praca" może otrzymać:
* młody bezrobotny - czyli osoba bezrobotna do 25 roku życia oraz osoba bezrobotna legitymująca się dyplomem wyższej uczelni do 27 roku życia, pragnąca rozpocząć działalność gospodarczą na własny rachunek,
* grupa młodych bezrobotnych, którzy wspólnie chcą założyć firmę,
* pracodawca, który zdecyduje się utworzyć nowe miejsce pracy dla bezrobotnego.

Pożyczka przeznaczona jest na finansowanie kosztów realizacji przedstawionego przez młodego bezrobotnego planu rozpoczęcia działalności lub na tworzenie nowego miejsca pracy; w szczególności zaś na zakup wyposażenia technicznego, dostosowanie pomieszczeń.

Warunkiem uruchomienia pożyczki jest zawarcie umowy z bankiem oraz zarejestrowanie przez młodego bezrobotnego działalności gospodarczej, a w przypadku przedsiębiorcy ubiegającego się o pożyczkę z racji zatrudnienia młodego bezrobotnego - zawarcie z nim umowy o pracę na okres co najmniej równy okresowi spłaty przyznanej pożyczki. Spłata pożyczki powinna nastąpić w ciągu 36 miesięcy. Na wniosek pożyczkobiorcy bank może odroczyć spłatę rat na 6 miesięcy. Oprocentowanie jest zmienne i wynosi obecnie 0,75 proc. stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP. BGK oraz lokalne fundusze pożyczkowe pobierają jednorazową prowizję od udzielonej pożyczki, która wynosi 1 proc. pożyczonej kwoty.

Maksymalna wysokość pożyczki dla młodego bezrobotnego i warunki jej spłaty:
* wysokość udzielonej pożyczki na jednego młodego bezrobotnego nie może przekroczyć 40 tys. zł,
* pożyczka może być udzielona na okres do 36 miesięcy z możliwością karencji spłaty do 6 miesięcy,
* oprocentowanie pożyczki wynosi 0,75 proc. stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP (oprocentowanie zmienne),
* Bank Gospodarstwa Krajowego pobiera jednorazową prowizję od kwoty udzielonej pożyczki w wysokości 1 proc.,
* pożyczka jest spłacana w miesięcznych ratach.

Gdzie złożyć wniosek?
Uruchomienie środków pożyczki na finansowanie kosztów rozpoczęcia działalności gospodarczej przez młodego bezrobotnego następuje po formalnym zarejestrowaniu firmy. Jeśli o dofinansowanie ubiega się przedsiębiorca - w terminie do jednego miesiąca po otrzymaniu pożyczki musi zatrudnić młodego bezrobotnego na czas nie krótszy niż okres spłaty pożyczki.

Co musi zawierać wniosek o udzielenie pożyczki?
* opis przedsięwzięcia, sposób wydatkowania kwoty wnioskowanej pożyczki oraz przewidywane źródło pozyskiwania środków na jej spłatę, czyli biznesplan,
* informację o miejscu prowadzenia działalności,
* zaświadczenie o statusie bezrobotnego,
* odpisy dyplomu (dotyczy absolwentów uczelni) lub zaświadczenia o uzyskanym wykształceniu z datą ukończenia edukacji,
* informację o stosunku do służby wojskowej,
* informację o stanie cywilnym bezrobotnego,
* propozycje zabezpieczenia spłaty wnioskowanej pożyczki.

Jeżeli o pożyczkę ubiega się grupa młodych, chcących wspólnie założyć firmę, informacje zawarte w dwóch pierwszych punktach przygotowują wspólnie dla całego przedsięwzięcia. Natomiast dokumenty opisane w pozostałych punktach - każdy indywidualnie.

Jeżeli przedsiębiorca chce otrzymać pożyczkę na utworzenie dodatkowego miejsca pracy dla młodego bezrobotnego, składa wniosek, oraz dodatkowo dokumenty wynikające z procedur bankowych.

Wnioski o udzielenie pożyczki są przyjmowane w placówkach Banku Gospodarstwa Krajowego i lokalnych funduszach pożyczkowych (ich lista prezentowana jest na stronie internetowej banku - www.bgk.com.pl) oraz na stronie internetowej: www.1praca.gov.pl.

Informacji udzielają pracownicy Banku Gospodarstwa Krajowego, tel. (0-22) 522 91 99 oraz Oddziały BGK, e-mail: absolwent@bgk.com.pl. 

W Banku Gospodarstwa Krajowego każda osoba fizyczna rozpoczynająca działalność gospodarczą lub pragnąca rozwijać własne przedsiębiorstwo uzyska informacje o wszelkich kredytach preferencyjnych i pomocowych (np. ze środków Unii Europejskiej), gdyż BGK jest głównym partnerem administracji rządowej we wdrażaniu takich programów.

Dotacje dla bezrobotnych
Bezrobotne osoby mogą się też ubiegać w urzędzie pracy o bezzwrotne dotacje na podjęcie działalności gospodarczej. Ich wysokość nie może przekroczyć 500 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Aby je otrzymać trzeba przedstawić biznesplan i udowodnić, że planowane przedsięwzięcie ma szansę powodzenia. Pieniądze na ten cel pochodzą ze środków Funduszu Pracy i są przyznawane przez starostę. Oprócz dotacji można też uzyskać zwrot kosztów poniesionych w związku z zakładaniem firmy (a dokładniej 80 proc. udokumentowanych wydatków na pomoc prawną, konsultacje, doradztwo, nie więcej jednak niż wartość przeciętnego wynagrodzenia).

Słowniczek bankowy:

Depozyt - oszczędność lub inna nadwyżka finansowa ulokowana w banku na rachunku bieżącym, oszczędnościowo-rozliczeniowym lub założonym specjalnie w tym celu (lokata).

Karencja - okres, w którym kredytobiorca nie musi spłacać rat ani odsetek.

Kredyt odnawialny - specjalny rodzaj kredytu oferowanego przez bank, zazwyczaj na rok, klientom posiadającym rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy. Klient może wykorzystać całą przyznaną kwotę kredytu jednorazowo lub w dowolnych częściach. Spłata odsetek, naliczanych tylko od wykorzystanej kwoty kredytu, następuje co miesiąc, a kapitał (pożyczona kwota) musi być zwrócony w całości w ostatnim dniu trwania umowy (np. po roku).

Kredyt pomocowy - kredyt udzielony na preferencyjnych warunkach (co do warunków spłaty), w tym z opcją umorzenia odsetek lub części kapitału ze środków Banku Światowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju lub innej zagranicznej instytucji.

Kredyt preferencyjny - kredyt udzielony przez bank na specjalnych, korzystniejszych od rynkowych zasadach (niższym oprocentowaniu) lub przeznaczony tylko dla wybranych klientów (np. dla lekarzy lub absolwentów).

Monitoring - specjalna procedura bankowa, której poddaje się kredytobiorca, mająca na celu sprawdzanie, czy klient, np. w czasie korzystania z kredytu, cały czas utrzymuje płynność i zdolność kredytową, czyli jest w kondycji finansowej na tyle dobrej, że nie ma zagrożenia, iż może przestać spłacać zobowiązania wobec banku.

Prowizja - należność, jaką pobiera bank za udzielenie kredytu lub pożyczki.

Oprocentowanie stałe - polega na tym, że w okresie trwania umowy kredyt lub lokata objęte są przez cały czas oprocentowaniem w wysokości, która nie może ulec zmianie (podwyższeniu lub obniżeniu) w żadnym przypadku - np. nawet gdyby nastąpił radykalny wzrost inflacji. Dotyczy kredytów lub depozytów.

Zmienna stopa procentowa - oprocentowanie kredytu lub lokaty podlega zmianom w okresie trwania umowy. Zmiany te dokonywane są według zasad ustalonych w umowie, najczęściej w związku z obniżką lub podwyższeniem stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej.

Tekst udostępniony  przez serwis  www.1praca.gov.pl 
Jest to strona rządowego programu aktywizacji bezrobotnej młodzieży "Pierwsza Praca". Znajdziecie tu informacje o stażach, przygotowaniu zawodowym, dotacjach przy zakładaniu własnej działalności, stypendiach, praktykach, europejskich rynkach pracy i edukacji, wolontariacie oraz adresy ważnych dla Was instytucji.