Oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy. Szansa czy zagrożenie dla polskiego rynku pracy? – raport EWL

Dział: praca.studentnews.pl

W ciągu ostatnich kilku lat w Europie można zaobserwować wzmożony ruch migracyjny, wynikający nie tylko z sytuacji politycznej na Wschodzie, ale również kryzysu demograficznego. Sytuacja we wschodnich regionach Ukrainy wciąż daleka jest od stabilizacji. Pomimo obowiązującego rozejmu nadal dochodzi tam do starć pomiędzy ukraińskimi żołnierzami a prorosyjskimi separatystami. Nie bez znaczenia pozostaje też rosnąca emigracja Polaków, starzejące się społeczeństwo a także wydłużony wiek emerytalny, stanowiące poważne zagrożenie dla gospodarki naszego kraju.

Odpływ polskiej ludności za granicę powiększa istniejącą lukę kadrową na polskim rynku pracy. Czynniki te przekładają się na znaczący wzrost liczby obcokrajowców zatrudnianych w Polsce.

Jak wynika z danych przedstawionych przez urzędy wojewódzkie, w pierwszym półroczu 2015 roku wydano 27193 zezwoleń na pracę, co stanowi rekordową liczbę w porównaniu z latami ubiegłymi. Przykładowo, w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2014 roku zezwolenie na pracę otrzymało 21335 cudzoziemców. Niezmiennie największy odsetek imigrantów zatrudnionych w naszym kraju stanowią mieszkańcy Ukrainy (20092). Tuż za nimi plasują się obywatele Białorusi (800) i Uzbekistanu (799).

Rosnące zainteresowanie siłą roboczą spoza granic naszego kraju rodzi potrzebę uproszczenia procesów związanych z zatrudnieniem obcokrajowców. O tym jak istotną rolę odgrywają takie usprawnienia stanowi liczba wydanych oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, na podstawie których obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy mogą wykonywać pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Według danych MPiPS w pierwszym półroczu bieżącego roku liczba wydanych oświadczeń wyniosła 410808, co stanowi wzrost do analogicznego okresu w zeszłym roku o 115% (190997). Warto podkreślić, że ilość oświadczeń, którą w ciągu ostatnich sześciu miesięcy otrzymali obcokrajowcy, przekroczyła liczbę wszystkich oświadczeń wydanych w roku 2014 (387398). Podobnie jak w przypadku zezwoleń na pracę najliczniejszą grupą, która w tym roku skorzystała z możliwości zatrudnienia na zasadach uproszczonych byli mieszkańcy Ukrainy (402674). Ich udział wyniósł 98,01% i był największy od momentu wprowadzenia procedury uproszczonej w 2007r.. Źródła tak wzmożonego zainteresowania pracą w Polsce przez obywateli Ukrainy należy upatrywać nie tylko w konflikcie zbrojnym pomiędzy naszymi wschodnimi sąsiadami a Federacją Rosyjską. Niszczona przez wojnę gospodarka zdaje się znajdować w patowej sytuacji. Co prawda rząd ukraiński zabiega o redukcję długu wynoszącego 100% PKB, jednak jednym z wierzycieli jest Rosja, co stanowi znaczącą przeszkodę na drodze do stabilizacji. Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna kraju przełożyła się na nastroje migracyjne mieszkańców Ukrainy i wymusza na nich poszukiwanie pracy na rynkach zagranicznych. Polscy pracownicy nie powinni czuć się jednak zagrożeni. Obywatele państw trzecich w głównej mierze zainteresowani są pracą sezonową w sektorach cieszących się niewielką popularnością wśród rodzimych pracobiorców.

W pierwszej połowie 2015 roku najwięcej oświadczeń - podobnie jak w roku ubiegłym - zarejestrowano w sektorze rolniczym (181411). Dużym powodzeniem cieszyła się także praca na rynku budowlanym (58226) oraz w przetwórstwie przemysłowym (41422). Dla porównania w pierwszym półroczu 2014 roku w wymienionych sektorach złożono odpowiednio 111177, 22769 oraz 16256 wniosków. Jednocześnie rośnie zainteresowanie polskich pracodawców zatrudnieniem obcokrajowców posiadających wysokie kwalifikacje. W ciągu ostatnich sześciu miesięcy opierając się o uproszczoną procedurę zatrudnienia zarejestrowano 1352 przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i przedstawicieli szczebla kierowniczego a także 5863 specjalistów. Rozwój branży IT, rosnąca liczba zagranicznych firm z sektora informatycznego, które lokują swój kapitał w Polsce a także odpływ polskiej siły roboczej za granicę sprawiają, że rynek jest coraz bardziej chłonny, wynikiem czego jest wzmożone zainteresowanie ekspertami z krajów trzeciego świata. Rosnący trend doskonale obrazują dane przedstawione przez MPiPS, z których wynika, że w 2013 wydano 333 zezwoleń na pracę w sektorze IT. Rok później ich liczba wzrosła do 469. Dla porównania tylko w pierwszym półroczu bieżącego roku wydano 640 zezwoleń. Ponadto możemy zaobserwować znaczący wzrost liczby oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy wydanych dla sektora informacji i komunikacji. Tylko w ciągu pierwszego półrocza br. ich liczba wyniosła 3471. Dla porównania w roku 2014 złożono 3227 wniosków. Rok wcześniej było ich zaledwie 686.


Liczba wydanych zezwoleń na pracę oraz oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy w branży IT w ciągu ostatnich trzech lat

Tak radykalnego wzrostu zatrudnienia wśród cudzoziemców należy upatrywać w migracji zarobkowej polskich pracowników. Szacuje się, że w ciągu najbliższych 15 lat w Polsce zapotrzebowanie na siłę roboczą wzrośnie do 20 milionów pracowników. Według analiz ekspertów do tego czasu czynna zawodowo pozostanie zaledwie część naszych rodaków. Powstałą lukę będą w stanie zapełnić jedynie obcokrajowcy.

Ciemna strona oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy

Wzrost zainteresowania polskich pracodawców zatrudnianiem obcokrajowców na zasadach uproszczonych skutkuje zwiększoną liczbą występujących nieprawidłowości. Problem nadużyć jest jednym z najczęściej występujących na rynku pracy. O sposobach przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom dyskutowano podczas konferencji 'Bezpieczeństwo pracy a atrakcyjność polskiego rynku dla cudzoziemców", zorganizowanej w czerwcu br. przez Agencję Pracy EWL we współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych oraz Fundacją "Nasz Wybór".

Według jednego z prelegentów - Jarosława Cichonia z Departamentu Legalności Zatrudnienia Głównego Inspektoratu Pracy do najczęstszych nadużyć zaliczyć można podejmowanie pracy u pracodawcy innego niż ten, który zarejestrował oświadczenie. W 2014 roku stwierdzono 266 takich przypadków, co stanowi kilkakrotny wzrost z porównaniu z rokiem poprzednim (45 przypadków w 2013 roku). Inne przypadki wymienione przez Jarosława Cichonia obejmują rejestrację oświadczenia bez fizycznej możliwości powierzenia wykonywania pracy przez danego pracodawcę, co wiąże się w dużym stopniu z problemem handlu oświadczeniami, a także wykorzystywanie procedury oświadczeń w celu delegowania pracowników z Ukrainy do Polski. Oświadczenia są ponadto wykorzystywane do działalności tak zwanych "mrówek", przewożących nielegalnie towary przez polską granicę.

"Tak zwana procedura oświadczeniowa jest coraz częściej wykorzystywana do negatywnych praktyk, obejmujących podejmowanie przez cudzoziemców pracy u pracodawców, którzy nie zarejestrowali oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy lub rejestrację oświadczeń przez nieuczciwych pośredników w celu innym niż powierzenie pracy cudzoziemcowi." - twierdzi Magdalena Sweklej, zastępca dyrektora Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Na kwestie utrudnień wynikających z zatrudnienia obcokrajowców na podstawie oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy zwraca uwagę również Agata Marszałek z Agencji Pracy EWL, według której znacznym problemem dla pracodawców i migrantów jest brak możliwości wykonywania pracy przez cudzoziemca ubiegającego się o kartę pobytu, jeśli wcześniej był zatrudniony na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, po zakończeniu ważności danego oświadczenia.

Jak walczyć z nadużyciami?

W związku z rosnącą falą nieprawidłowości, Magdalena Sweklej zapowiada pogłębienie współpracy pomiędzy powiatowymi urzędami pracy i dokładniejszą weryfikację podmiotów rejestrujących oświadczenia w celu przeciwdziałania temu zjawisku. Pracownicy urzędów nie mają obecnie obowiązku przyjmowania oświadczeń rejestrowanych dla pozoru, lub gdy podmiot rejestrujący oświadczenie nie reprezentuje podmiotu podanego w oświadczeniu.

Duży nacisk należy także położyć na skuteczne informowanie obcokrajowców o ich prawach i obowiązkach wynikających z podjęcia pracy na terenie naszego kraju. Jedną z takich inicjatyw jest podjęta w 2012 roku przez Międzynarodową Organizację ds. Migracji akcja mająca na celu stworzenie prostego i przejrzystego mechanizmu umożliwiającego uzyskanie lub weryfikację informacji skierowanych do migrantów, czego efektem było otwarcie, w ramach projektu "Prawa migrantów w praktyce", infolinii dla migrantów i portalu informacyjnego Migrant.info.pl. Obecnie IOM udziela blisko 2000 konsultacji miesięcznie, zarówno cudzoziemcom, jak i pracodawcom. Najczęstsze pytania ze strony pracodawców dotyczą procesu zatrudnienia cudzoziemców i warunków, na jakich powinni oni być zatrudnieni.

"Rekordowy wzrost zapotrzebowania na pracę cudzoziemców stanowi duże wyzwanie dla administracji publicznej. Z jednej strony należy pamiętać o tym, aby wprowadzać nowe rozwiązania systemowe, które obniżając liczbę nieprawidłowości pozwolą polskim pracodawcom dalej korzystać z jednej z najbardziej liberalnych procedur legalizacji zatrudnienia w Unii Europejskiej." - podsumowuje Zbigniew Wafflard z Fundacji Wspierania Migrantów na Rynku Pracy "EWL", organizator projektu "Bezpieczna praca w Polsce". - "Jednocześnie cieszy rosnąca liczba inicjatyw i kampanii informacyjnych, skierowanych do cudzoziemców i polskich pracodawców. Znajomość praw i obowiązków związanych z zatrudnieniem obywateli państw trzecich staje się bowiem jedną z kluczowych kompetencji w działach HR wielu polskich firm."

Źródło: MPiPS, EWL


data ostatniej modyfikacji: 2015-09-01 12:32:14
Komentarze
 
Polityka Prywatności